Rakontoj | Page 2

la okcidenta deklivo de l' altajxo Mrázovka kaj
la orienta deklivo de l' monteto super la tombejo de Malá Stranal.
Tiam -- en la antauxlasta dekjaro de la dekoka jarcento -- tiuj lokoj estis
romantike dezertaj. Sur la Mrázovka, nun parte kovrita de l' amfiteatre
dismetitaj dometoj de laboristoj, vastigxis tiam kampoj; sur gxia norda
deklivo estis vinberejo, brikfarejo kaj kelke da barakoj, konataj jam de
longe sub la nomo »Poslovina«.
La orienta deklivo kaj la malsupro de l' altajxo super la tombejo estis

tute kovritaj de l' arboj kaj arbetoj, parte fruktaj, parte arbaraj. Cxi tie
estis pli ombre, pli bonodore, pli romantike ol nun; unuvorte la
vinberejo Bertramka kaj la gxardeno, vastigxanta parte en la valeto sur
la malsupro de l' altajxo, parte sur la altajxo mem gxis gxia supro, estis
cxarma angulo, en kiu flanke de l' ekscitanta bruo kaj mugxo
grandurbaj oni povis en kvieta izoleco trankvile vivi, revi kaj post
turmentoj kaj laciga laboro ripozi...
Sed la viro, kiun la tiama posedanto de l' Bertramka estis invitinta, por
ke li ripozu en la cxarma angulo, ne konis ripozon.
Lia spirito ecx tie cxi, kie sxajne estis nenia impulso al la spirita laboro,
febre laboris; li laboris ja kun strecxado de cxiuj fortoj gxis la tuta
senfortigxo.
Li klopodis pri la afero treege grava, pri finigo de l' nova opero, kiun li
jxus kun granda entuziasmo komencis komponi. La genia spirito havis
komprenon por nenio, sole por melodioj de siaj herooj -- cxio cetera --
ecx la plej kara amuzo, ludo sur bilardo, cedis tute en malproksimon...
Kaj dum du tagoj kaj du noktoj li ne movigxis el sia laborcxambro.
La dommastro kaj la amikoj de la gasto, kiuj venis viziti la eminentan
gaston, trovis la pordon de l' cxambro fermita kaj ne kuragxis
interrompi la komponiston...
Sed la neatingeblaj geniuloj estas tamen ankaux malfortaj homoj. Ilia
organismo estas venkata de samaj influoj kiel tiu de l' homoj tute
ordinaraj -- ili ankaux malsanigxas kaj lacigxas, en ilia vivo ankaux
okazas momentoj de l' tuta laceco, animpremiteco kaj senespero.
Kaj simile ankaux Mozart, kiam logxante vizite cxe sia amiko en
Bertramka, verkis sian genian operon »Don Juan«.
Lia senekzempla, senfortiganta laboreco estis jam multafoje avertita de
l' modera laceco en la kreado; sed tio okazis neniam tiel ekstreme kiel
tiun cxi fojon, kiam antauxe sencxese fresxa, neelcxerpebla fonto de l'
fantazio sxajnis kvazaux subite elcxerpita, dezerta, senfrukta...

Mozart estis morte malgxoja. Lia spirito sxajnis vagi en la nebuloj, la
koron plenigis neesprimebla premiteco.
Kiel volonte ankoraux nun li laborus plue! Sed cxio kunigxadis en
hxaoson. Cxiuj, iam tiel libere kaj vigle el la animo fluantaj melodioj
kunigxadis en malprecizan, malklaran hxaoson -- en tutan disonancon...
Vane li klopodis auxdigi el la fortepiano sonojn interligitajn,
harmoniajn; liaj fingroj zigzage kuradis sur la klavoj auxdigante sole
izolitajn tonojn -- ne interligitajn...
Kaj longe, longe li sidis poste kvazaux rigidigxinta kun mallevita kapo
al la brusto.
Subite eksonis de malproksime unuaj akordoj de l' kanto de najtingalo...
Nenio plu ol kelke da tonoj -- poste denove silento.
Mozart levis la kapon kaj ekrigardis tra la malfermita fenestro en la
ombroplenan gxardenon.
La suno jxus subiris; sanga, sed jam paligxanta sunradiaro
superversxadis per magia lumo la arbojn kaj arbetojn, herbejojn kaj
vojetojn, kurbigxantajn supren sur la kruta deklivo...
Cxirkauxe regis profunda silento. Mozart, kiu post la unuaj tonoj de l'
kanto najtingala momenton auxskultis, malrapide starigxis kaj
alproksimigxinte al la malfermita fenestro, rigardis senpense en la
rugxetan malplenon.
Poste li turnis sin malrapide -- senpense malfermis la pordon, senpense
malsupreniris en la gxardenon kaj iris malrapide unue sur la vojetoj
sursxutitaj de la flava sablo, poste sur la vojetoj cxiam malpli ireblaj
kaj cxiam pli tordolinie irantaj supren...
Kiu renkontus lin, tiu nepre devus pensi, ke li vidas vivantan kadavron,
havanta atenton por nenio cxirkaux si.
Malrapide, sxanceligxante, kun la mallevitaj okuloj al la tero, li iris sur

la neireblaj vojetoj cxiam pli supren, gxis li atingis preskaux la supron
de l' altajxo, de kiu vidigxis belega panoramo de unu parto de Praha.
Cxi tie li haltis, nevole levis la kapon kaj ekrigardis la cxarman
pentrajxon de Praha dronanta en la rugxeta, sed cxiam pli paligxanta
lumo.
Dum kelke da momentoj li rigardis senpense la pentrajxon.
Sed subite lian animon trakuris penso malvarma kaj akrega kiel sxtalo
-- penso neniiganta...
En tiu animpremiteco kaj laceco li ekpensis, ke »Don Juan«, kiun li
jxus komponis, estas destinita por la prezentado en Praha -- en la
cxarmoricxa, antikva kaj glorplena urbo plena de spertaj muzikaj
specialistoj -- en la urbo, kiu en la paligxantaj rebriloj de l' subirinta
suno jxus ensorcxis lin...
Kaj unuafoje en lia vivo trakuris lian animon la penso, ke li kuragxas
ion neatingeblan, volante sian plej novan verkon, dum kies
efektivigado cxiuj liaj spiritaj fortoj preskaux tute lacigxis, prezenti por
la