Rakontoj | Page 3

prijugxo antaux cxio al Praha. Sxajnis al li -- kaj tio okazas ofte al
cxiu juste kreanta geniulo -- ke lia verko estas malforta, nesuficxe arta
fusxverko -- ke gxia kreinto ne kompreninte la muzikan spiriton de l'
cxehxa popolo ne povas kaj ne devas prezenti sian verkon al la
specialistoj kun tiel perfekta arta gusto, pro kiu la tiamaj Praha'anoj
estis tutmonde konataj...
Kaj li sentis sin premita, neeldireble premita kaj malgxoja.
De l' antauxa spirita penado la malfortigita rigardo vagis sencele de
loko al loko, liaj piedoj komencis tremi kaj li devis sidigxi en la
herbon.
Apoginte la kapon per la manplato, li sidis longe en turmenta, dolora
enprofundigxo... En lia kapo krucigxis miloj da pensaj fulmoj kaj la
senespero enigis siajn akrajn ungegojn en lian animon...

Dume jam krepuskigxis; cxirkauxe regis profunda silento.
Subite el malluma densajxo de l' malsupra parto de l' gxardeno
profunde sub Mozart eksonis kanto de l' najtingalo.
Mozart levinte la kapon auxskultis.
Sed la sorcxplena kanto de la plej glora plumoportanto dolore kaj
turmente influis lian ekscititan animon. Sxajnis al li, ke gxi grimacas la
malfortajn klopodojn homajn, la kuragxajn klopodojn de cxiuj, kiuj
kuragxas deziri pli multe, ol kion sopiras kaj penas la homa mezeco...
Sed, kio gxi estas?
Krom la kanto de l' najtingalo subite eksonis tra la vespera silento aliaj
tonoj... Ili eksonis de l' alia flanko -- de la plej alta supro de l' altajxo
post Mozart...
Mozart auxskultas dum kelke da momentoj. La kanto de l' najtingalo
iras de malsupre -- la tonoj de l' homa vocxo de supre...
Unue la tonoj de l' ambaux kunigxas -- momenton sonas kanto de l'
najtingalo, poste nur la puraj, klaraj tonoj homaj -- argxenta, dolcxa
vocxo knabina...
Mozart salte levigxinte rigardas cxirkaux si. Sur la plej alta supro li
vidas malklaran silueton de l' knabina staturo kaj laux la konturoj li
rekonas simplan knabinon vilagxan, iranta sur la supro kaj -- kantanta
--...
Li auxskultas pli atente.
La knabino kantas kortusxantan, impresplenan kanton popolan... La
sonoj de l' argxenta vocxo ondigxas tra la silenta aero kiel seriozaj
demonetoj disportantaj kortusxon, doloron kaj malgxojon en la homajn
korojn...
La najtingalo malsupre kantas cxiam pli pasie. Periode superas gxian
kanton la kanto knabina; kelkaj tonoj de gxia vocxo eksonas gxojege --

sed tiu kanto ne logas plu la atenton de Mozart...
Li vidas sole malklaran, cxiam pli malproksimigxantan silueton de l'
nekonata knabino. Li auxdas sole sxian vocxon, sole la sorcxoplenajn
tonojn de simpla sed tamen tiel poezia kanto popola...
Subite sxangxigxis la kortusxanta, dolcxe elegia tono de l' kanto en
tonon petolan kaj la sonoj de l' argxenta sonoranta vocxo tremetas en
silenta aero vespera kiel petolemaj demonetoj disportantaj tra la mondo
bravan gajecon en la homajn korojn...
Mozart staras kvazaux en songxo.
En lia animo komencas tagigxi -- la kanto knabina efikas kvazaux
sorcxo...
Silueto de l' knabino malproksimigxas pli kaj pli, sxia kanto malaperas,
gxis fine mortas...
Mozart staras ankoraux sur la sama loko senmove kiel statuo. Sed en
lia animo estas lume -- la animpremiteco, la senespero estas tute
forpelitaj.
Antaux lia spirita rigardo vidigxas klara, gxojiga perspektivo; cxar kie
simplaj knabinoj kantas tiajn kantojn, kian li jxus auxdis, tie oni devas
havi komprenon por natura muziko, pri kiu li cxiam revas -- tie estas
neeble, ke lia verko --
Li ne finis la penson.
Refresxigita kiel neniam antauxe li malsupreniris la altajxon kaj
pasiginte gajan vesperon en la rondo de l' amikoj, la duan tagon matene
li denove dauxrigis sian laboron...
La sufoka laceco estis pasinta. Fresxa, kiel en tagoj de la plej flua kaj
libera kreado, laboris nun Mozart kun la konfido je siaj fortoj, gxis li
finis »Don Juanon«, la verkon -- senmortan...

II.
LASTAJ TAGOJ.
Unuaj radioj de l' somera suno disflugis tra dezertaj ankoraux stratoj de
Wien.
Antaux unu malnova domo haltis malrapida, en tiu tempo -- oni skribis
1791 -- suficxe oportuna vojagxveturilo.
La kocxero ne opiniis dece desalti de sia sidloko: kelkafoje li sole
kraketigis la vipon, donante tiamaniere signon al iu en la domo, ke li
jam alveturis kaj, atendas.
Post nelonga tempo malfermigxis la dompordo kaj dika kuiristino
komencis elportadi el la domo, sxargxadi sur la veturilon kaj post gxin
kaj alligadi cxion, kio estis necesa por la granda vojagxo -- en Praha'n
-- nome: kofrojn, valizojn, skatolojn, tukojn kaj entute cxiujn eblajn
rekvizitojn por la vojagxo, je kiuj cxiu, kiu antaux cent jaroj volis
almenaux iom oportune vojagxi, nepre devis esti provizita.
La preparoj dauxris preskaux la tutan horon. Kiam cxio estis finita,
eliris el la domo viro cxirkauxe tridek kvinjara kondukanta cxe la brako
sinjorinon de la sama agxo.
La viro estas de korpulenta, pli malgranda ol meza talio, vestita en
oportuna vojagxvesto de malhele cinama koloro, kia en tiu tempo estis
en modo.
Iam bela vizagxo lia estas