De complete werken van Joost van Vondel | Page 8

[Voetnoot 19: Thans _ontvangen_; welke verlengde vorm allengs den
oorspronkelijken _ontva-en_ geheel verdrongen heeft.]
[Voetnoot 20: Versta: _wacht zij_.]
[Voetnoot 21: Voor _gewrocht_.]
[Voetnoot 22: Naar den Rederijkerstrant, waarin dit geheele--meer
gekunstelde dan kunstrijke--Referein gerijmd is, wordt in 't slotcouplet
de _Prins_ der Kamer aangesproken.]
[Voetnoot 23: Nam. de Heer.]
[Voetnoot 24: Naar de beteekenis (van den bedoelden bijbeltext).]
[Voetnoot 25: Voor _voorspoed_.]
Nieuwjaarslied,
A°. 1607.
gesteld op den toon van den 2den Psalm.
De Dood, zeer snood, d'[1] Aarde haar pijlen bood,
D' Ondeugd
verheugd was met haar Helsche scharen,
Deugd vlood door nood,
durfd' haar[2] niet geven bloot, Haar vreugd, verjeugd, veranderd' in
bezwaren,
Omdat, het pad der Waarheid, werd bestreden;
De
Trouw, met rouw, zeer deerlijk was verplet;
Liefd's schat, Gods stad,

de vrucht in 't lustig Eden-- Een vrouw, (te flaauw, helaas!) elk waas
besmet.
Maar 't Licht, 't Gezicht der Blinden, die 't al sticht, Bekleedt met vreed'
een spruit wiens TROUW MOET BLIJKEN[3], Wiens plicht opricht
elks Heil, met Liefdes schicht,
Bestreed het wreed' geslacht, 's vijands
praktijken:
D' Ootmoed hem voedt, in Davids stad onrustig:
Een
kroon, zeer schoon, hij biedt, van God gewracht:
Doet boet, met
spoed, voor deez' Ziel-Rust wellustig:
Gods Zoon, tot loon, 't Leven
uit Sion bracht.
Dit Lam, Gods stam, 't welk Satans macht benam,
Zijn' bruid, de
spruit, die zijn hart heeft ontstolen,
Waarnam, en kwam tot haar, der
Jonsten vlam,
Om uit 't besluit der feest[4] niet meer te dolen.
Haar
deel, 't Juweel, 't nieuw Paradijs verheven,
Schonk haar, 't Nieuw-Jaar,
Christus d' Opperste pand;
Een eêl prieel, Gods Geest, der Eng'len
leven,
Alwaar dit paar[5] des levens Boom herplant.
Het kind bemint[6] de Liefd', die 't kwaad verwint,
Elk noodt,
minioot[7]: kiest mijn eenvuldig[8] wezen;
Die blind gezind, u tot 's
Doods vruchten bindt,
Ontbloot[9] devoot, uw eigen wil misprezen,

En tracht, bedacht, om[10] zuiveren inwendig
Uw Hart, verward,
bevlekt, van 't Aardsch gekwel;
Verwacht d' Eendracht, na dit Leven
ellendig;
Gij werdt van smert vrij, door Emanuël.
PRINSE.
Verlaat dan 't kwaad, gij Prinsen metter daad
Ontziet verdriet noch
kruis om[10] zijn herboren,
Al staat vleesch-raad, en[11] poogt naar
's wer'lds onmaat, Rust niet, maar vliedt naar Bethlehem verkoren,

Beschreidt uw leid[12], zoo komt u mild te baten,
't Kind klein, 't
welk pleyn[13] u heerschen[14] moet vooral; Want scheidt Goedheid
van u (door 's Deugds verlaten)
Deez' rein' Fontein uw Hart niet
zuiv'ren zal.

LIEFDE VERWINNET AL.
[Voetnoot 1: Daar men in Vondels tijd nog niet gewoon was, de
stomme slot-e met den volgenden klinker te laten samensmelten, was
deze afkorting van 't lidwoord (thans alleen voor _den_ in zwang)
noodig. Verg. ook in den volg. regel _D' ondeugd_, en later _D'
ootmoed_.]
[Voetnoot 2: Thans _zich_.]
[Voetnoot 3: Naam der rederijkers-kamer, in welke Vondel dit lied
dichtte.]
[Voetnoot 4: _Buiten den kring van 't feest_; dit laatste woord (naar den
aard van 't lat. _festa_) oudtijds vrouwelijk, verscherpte alras, door de
werking der f, de voorafgaande d, en werd daardoor allengs als onzijdig
beschouwd. Evenzoo _venster_ (beter _fenster_) voor 't lat.
_fenestra_.]
[Voetnoot 5: Kristus en zijn kruis.]
[Voetnoot 6: _Het beminde kind_, nam. de Liefde.]
[Voetnoot 7: _Minzaam_, _liefelijk_.]
[Voetnoot 8: _Eenvoudig_.]
[Voetnoot 9: _Verzaakt_.]
[Voetnoot 10: Thans _om te_; verg. vroeger.]
[Voetnoot 11: _niet_.]
[Voetnoot 12: Voor _leed_.]
[Voetnoot 13: _Volkomen_.]
[Voetnoot 14: Voor _beheerschen_.]

De Jacht van Cupido.
In het zoetste van den tijd,
Als Zefyrus Flora vrijdt[1],
Als Febus[2],
met helder stralen,
Taurus[3] snel ging achterhalen,
Kwam Cupido,
Venus' zoon,
's Morgens tot zijn moeders troon,
Eer Titons bruid[4],
met verlangen,
Vertoont haar bloeyende wangen.
Venus lag in ruste
zoet,
Die door Lethes[5] werd gevoed;
Cupido, met heuscher
spraken[6],
Onverziens haar deed ontwaken:
"Moeder! (riep hij)
slaapt gij zacht?
'k Neem oorlof, ik ga ter jacht."
Zij ontsprong[7],
en goedertierig
Schoof op haar gordijntjens cierig[8]:
"Wel (sprak
zij), mijn zone waard[9]!
Aanvangt[10] gij uwe dagvaart?
Ik
wensch, uw kracht zoo vermeere,
Dat niemand uw pijlen keere;

Keert in tijds tot mijn paleis,
Fortuin bejongstig' uw reis!"
Fluks
heeft zich Cupido waardig
Tot de jacht snel gemaakt vaardig;
Niet,
als Adonis, beangst[11]
Om der wilder[12] dieren vangst,
Maar om
hemel en aard' tranig[13]
Zich te maken onderdanig.
Hij streelde
zijn haar verguld,
Zijnen koker hij vervuld'
Met zijn pijlen, t'wreed
bezuren[14],
Doch verscheiden van naturen,
Waarmeê hij, zonder
geschil,
De minnaars pijnt naar zijn wil;
Hij ontsloeg[15] zijn
wakkre vlerken,
Om zijn krachten te doen werken;
Eer hij
toegemaakt[16] vol jonst
Was, door der Chariten[17] konst
Zag hij
's werelds lamp[18] verschijnen,
Nu hij tot de reis ging pijnen[19].

Aura[20] en Zefyrus beid'

Speurend, dat hij was bereid,
Als
voorboden gingen zwieren,
Beekskens, blaadren deden beven;

Cupido haar volgde snel,
Om spelen 't gewoonlijk spel.
Beiden,
menschen ende Goden,
Haast vernamen, door dees boden,
Wat
kwale hen overviel,
Tot beroering van hun ziel;
Maar eer zij konden
ontvluchten
Dezen schutter, 't pijnlijk zuchten,
Werden zij, in
korter[21] stond,
Van zijn pijlen wreed doorwond;
Gelijk 't
nachtegaaltjen jeugdig,
't Welk, in 't kwinkeleeren vreugdig,

Onverziens zich vindt bezet
In des vooglaars listig net,
Alzoo dees
vrijen, in orden[22],
Moesten Liefdes slaven worden;
Jupiter[23],
uit den Olimp,
Die voormaals, met spot en schimp,
Dezen jager

ging begekken,
Moest nu Liefdes keten trekken;
Apollo, en Pluto
rijk[24],
Mercurius, vol praktijk[25],
't Moest al onder zijn juk
buigen:
Mars moest Venus borsten zuigen,
Niet de rechter borst vol
wijn,
Maar de slinke vol venijn;
Lyaeus[26], voor