Dating Pilipinas | Page 7

sa batok. Sa kulay nang panyo ay napagkikilala ang
pagkapuno, dahil sa siyang ginagamit na pinakasagisag sampu sa
kanilang pakay at kataasan. Ang síno mang hindi pa nakakapatay
(marahil sa digmá), n~g isa man lamang, ay hindi tinútulutang gumamit

ng putong na pulá at kaya't makagamit n~g ikid ó pugong na parang
corona, ay kung nakápatáy na n~g pitó. Ang pinakadagdág na kasuutan
ay isang mainam na nakukulayang kumot na isinasalabat sa balikat,
saka ibinubuhol sa may ibaba n~g bisig, at ang káyong dinaramit ay
sutla't babarahin. Bagay naman sa paghihiyas ay nangagkúkuwintás ng
tinanikalang ginto na iniíkid sa liig at ang pagkakákawing-kawíng ay
gaya ng sa m~ga taga Europa; nangagsusuót sa bisig at
galang-galangan ng kalombigas (pulsera) na gintong tinipi at may
anyóng sarisari, na tuloy sinásaglitan n~g mahahalagáng batóng
kawigin at ágata, puti't bugháw ang m~ga pinakamahál. Anáng iba'y
gumagamit din ng garing; at sa m~ga daliri naman ay
nangagsisingsing n~g ginto't iba't ibang bató.
Sa ibang dako naman (sa katagalugan marahil) ay may kaibhán dahil sa
nangagbabaro at nan~gagsásalawal ang mga lalaqui, at kung may
pinaróroonan ó napasa sa simbahan (sa pagparoon lamang sa m~ga
simbahan, sa akalá ko) ay nananamit n~g isang kasuutang kulay itim na
kung tawagi'y sarampuli. Ang kasuotang ito'y mahaba na abot hangang
paa at ang mangas ay makipot na di umano'y isang kasuotang lubhang
mahinhín. Kung isuot ito ng mga tagalog ay buo at parang sapot, na ano
pa't sa ulo pinapagdáraan at isang kasuotang karaniwan. Ang m~ga
babayi naman ay nangagbabaro at nangagsasaya, at kung may
pinaroroonan (sa pagpa sa simbahan din marahil) ay gumagamit n~g
isang pantakip sa ulo na abot hangang paa at kulay itim ang
pinakapipiling kulay, saká nangagtatapis; nguni't ito'y higit na inuugali
sa katagaluga't kapanayan kay sa kabisayaan. Bukod dito'y
nan~gaglalagay sila sa buhok n~g pusod na tangalin (postizo) na ang
ipinang-aalalay ng lalaki't babae ay ipit na ginto ó pilak na may batóng
perlas_ ó diamante sa pinakaulo, at kung hindi naglulugay n~g buhók
ang lalaki ay nagtatalí sa noo ng panyô na kung tawagi'i purug at ang
mga babae namán kung napasasadaan ay nan~gagsasalakot na ang
tawag sa Bisaya'y sarok.
Sa lalawigan nang Sambales, ang lalaki'y nag-aahit n~g buhók sa
harapán ng ulo at sa kaymotan ay nag-iiwan ng isang kumpól na lugáy
na, aní Rizal, ang ayos na ito n~g pagbubuhok sa Sambales at ang
pananamit ng m~ga taga Bisaya, ay nahahawig sa kimono_ Hapón, At

ang mga babae sa lalawigang itó ay nan~gagbabaro ng sarisaring
kulay at nangagsasaya rin, at ang m~ga may mahal na uri ay
nangagkukundiman, nangagsusutla at nan~gananamit ng iba't ibang
káyo na pinamumutihan ng ginto at n~g sari-saring gayák na palawít;
nan~gagkukuwintas ng tinanikalang ginto, nangagkakalombigas
(pulsera) sa galang-galangan, nangaghihikaw sa tain~ga ng makapal
na tiping ginto at nangagsisingsíng sa daliri ng ginto rin at sari-saring
hiyás.
Sa Katanduanes naman ay nangagsasaya ang m~ga babae ng ayon sa
ugali ng m~ga taga Bisaya, nan~gagsisigamit ng mahahabang balabal,
ang buhók ay pusód, na mainam ang pagkasuklay at sa noo'y may
sintás na nababatikan n~g ginto, na ang luwang ay dalawang dali. Sa
bawa't tainga ay nakahikaw n~g tatlo, isa sa kaugalian ngayon at ang
dalawa'y sa may dakong itaás na magkasunód: at marahil ay ang m~ga
ito rin an sinasabi ni P. Chirino na nagsisipaggayák n~g kakatwa sa
bukong-bukong.
Ang mga taga Bisaya naman ay nan~gaggugupit n~g buhók na kagaya
ng sa dating kaugalian sa España at nangagpipinta sa katawan ng
sari-saring anyô at kulay. Ang pagkakapinta'y mainam at bagay-bagay
at anang iba'y hindi lamang katawan ang pinipintahan kundi pati n~g
baba't kilay. Ang paraan n~g pagpipinta, bago gawín ay ginuguhitan
muna ng mán~gan~gatha ng akalang maáayo't mábabagay sa katawan
at gayon din sa pagkalalaki ó pagkababae, saka pinipintahan. Ang
panguhit na ginagamit ay kawayang parang pincel na matulis ang dulo
at siyang ipinangduduro hangang sa lumabas ang dugo, saca
binubúdburan n~g pulbós, ó kung dili ay usok n~g sahing na maitim,
na kailan ma'y di na mangungupas. Hindi pinipintahang bigla ang
boong katawan, kundi bahabahagi, at datiha'y hindi muna nagpipinta
hangang hindi makapapamalas ng anomang katapan~gan. Ang mga
bata'y hindi nagpipinta ng n~guni't ang m~ga babae ay nagpipinta ng
Isang boong kamay at ng bahagi n~g ikalawá. Dito sa pulo ng Luzón
ay nangagpipintá rin ang mga taga Iloko, hindi lamang lubós na kagaya
ng sa m~ga taga Bisaya. Sa paghihiyás ay nan~gaghihikaw ng
malalaking hikaw na ginto at garing at nan~gagkákalombigas; sa ulo'y
nangakakulubóng n~g ukáng Wari turbante_ na may batíkbatík na ginto;

nangagbabaro ng makipot at mahaba na walang liig, at sa harapán
isinásará. Hindi nan~gagsasalawal, kundi bahág lamang na ibinibigkis
sa harapán. Ang m~ga babae'y may magagandang anyo't kilos,
malilinis at, makikisig na lumakad; ang buhok ay maitím mahaba at
nakapusód, nangakatapi sa baywang n~g kayóng sari-saring kulay at
nangakabaro ng walang liig; hindi nagsisipagsuot sa paa, n~guni't,