Gwaith Alun | Page 2

greddf.
Rhom, rhyngom.
Sarllach, bost, bloddest.
Sawdan, Soldan, Sultan.
Sitwyr, rangers, freebooters.
ALUN.
[Ym Mhonterwyl, Ger Y Wyddgrug: alun8.jpg]
"IDDO EF."
Dat. i. 5.
'Does testun gwiw i'm can?Ond cariad f' Arglwydd glan
A'i farwol glwy;?Griddfanau Calfari,?Ac angau Iesu cu,?Yw nghan a mywyd i,
Hosanna mwy.
Paham bu i ddeddf y net?Ymaflyd ynddo EF,
A rhoi iddo glwy??Fe roddwyd yn y drefn,?Fy meiau ar ei gefn;?Pwy na roi floedd drachefn--
Hosanna mwy.
Ergydiwyd ato EF,?Gan uffern, byd, a nef,
Eu saethau hwy:?Arhodd ei fwa'n gry',?Nes maeddu uffern ddu,?A phrynu mywyd i,
Hosanna mwy.
Caniadau'r nefol gor,?Sydd oll i'm Harglwydd Ior
A'i ddwyfol glwy;?Y frwydr wedi troi,?Ellyllon wedi ffoi,--?Sy'n gwneyd i'r dyrfa roi
Hosanna mwy.
O faint ei gariad EF!?Nis gall holl ddoniau'r nef,
Ei dreiddio drwy:?Mae hyn i mi'n beth syn,?I ruddfan pen y bryn?Droi'n gan i mi fel hyn,
Hosanna mwy.
Pan ddelo'r plant ynghyd,?O bedair rhan y byd,
I'w mangre hwy;?Tan obaith yn ddilyth,?Cael telyn yn eu plith,?I ganu heb gwyno byth,
Hosanna mwy.
Tra bwyf ar riwiau serth,?Preswylydd mawr y berth,
Rho'th gwmni trwy;?Mae cofio am y loes?Dan arw gur y groes,?Yn rhyw feluso f'oes,
Hosanna mwy.
Na ddigied neb o'r plant,?Am imi ganu ar dant
O'u telyn hwy:?Myfyrio'r tywydd du?Fu ar ein Iesu cu,?A droes fy nghan mor hy',
Hosanna mwy.
ANGAU.
_Englynion a ysgrifenwyd yn ddifyfyr ym mynwent y?Wyddgrug_.
"Ni foddir (mae'n rhyfeddol)--chwai angau,
A chyngor dymunol;?Er wban, griddfan greddfol,?(Uthr in' yw!) ni thry yn ol.
Er gwaedd mam,--er gweddi myrdd,
Er gwen byd,--er gwyneb hardd,?Er swn cwyn,--er seinio cerdd,?Er ing ffull, mynn angau'i ffordd.
Ni eiriach rai bach rhag bedd,--i'r cedyrn
Rhoir codwn i'r dyfn-fedd;?A mirain feibion mawredd?Ostyngir, siglir o'u sedd.
I'r llaid yr aeth fy nhaidiau,--i huno,
Fu'n heinyf er's dyddiau:?I'r ystafell dywell dau,?Ryw funud, yr af innau.
Ond cael nod hynod, a hedd--yr Iesu,
A drws i dangnefedd;?Yn dawel yn y diwedd,?Af i gaban bychan bedd.
CYMDEITHAS GYMREIGYDDOL CAERLLEON.
Boed llwydd, mewn pob dull addas,--a chynnydd
I'ch enwog Gymdeithas;?Heb stwr, na chynnwr, na chas--?Geni beirdd heirdd fo'i hurddas.
Bu gannoedd drwy bob gweniaith,--addefent,
Am ddifa'r Omeriaith;?Aent hwy i lawr i fynwent laith--?I fyny safai'r fwyn-iaith.
Heddyw gwelaf na faidd gelyn--er gwyn,
Roi gair yn ei herbyn;?A dolef gref sy'n dilyn,?"A lwyddo Duw, ni ludd dyn."
Cur llawer fu Caerlleon,--y gw'radwydd
Sy'n gwrido hanesion;?Am groesi'r Clawdd hir i hon,?Brethid calonnau Brython.
'Nawr Cymry gant wisgant wen,
Chwarddu gant a cherddi gwin,?Ceir bri, a chwmni, a chan,?O fewn Caer heb ofn y cwn.
Byw undeb, gyda bendith,--a daenir
O'ch doniawl athrylith:?Gelyn breg, rhwyg rheg rhagrith?I chwerwi'ch plaid, na chaer i'ch plith.
DAU ENGLYN
Ar Briodas Mr. P. Williams a Miss Whitley, Broncoed.
Gan Naf eiddunaf i'r ddau--bob undeb,
A bendith, a grasau,?I fyw'n hir, ac i fwynhau?Dedwyddwch hyd eu dyddiau.
Eirchion y gwaelion heb gelu,--pur rad
Parhaus fo'n defnynnu:?Pob urddawl ollawl allu?Iddyn' ddel--medd Ioan Ddu.
Tach., 1812
GENEDIGAETH IORWERTH II.
Llais llid Iorwerth.
Clywch! clywch! ar hyd lannau Clwyd?Ryw swn oersyn o arswyd!?Gorthaw'r donn, cerdda'n llonydd,?Ust! y ffrwd,--pa sibrwd sydd??O Ruddlan daw'r ireiddlef?Ar ael groch yr awel gref;?Geiriau yr euog Iorwerth,?O 'stafell y Castell certh;?Bryd a chorff yn ddiorffwys,--?Hunan-ymddiddan yn ddwys:?Clywch, o'r llys mewn dyrys don,?Draw'n sisial deyrn y Saeson,--?"Pa uffernol gamp ffyrnig??A pha ryw aidd dewraidd dig??Pa wrolwymp rialyd?Sy'n greddfu trwy Gymru 'gyd??Bloeddiant, a llefant rhag llid,?Gawrwaeddant am deg ryddid,--?'Doed chwerwder, blinder, i blaid?Ystryw anwar estroniaid;?Ein gwlad, a'n ffel wehelyth,--?Hyd Nef,' yw eu bonllef byth;?Ac adsain main y mynydd,--?Och o'u swn!--yn gasach sydd;?'Ein gwlad lan amhrisiadwy,'?Er neb, yw eu hateb hwy.
"Pa les yw fod im' glod glan?Am arswydo'r mawr Sawdan,--?Pylu asteilch Palestin,?Baeddu Tyrciaid, bleiddiaid blin;?Troi Chalon wron i weryd,?Ie, curo beilch wyr y byd,--?Os Gwalia wen,--heb bennaeth,?A'i mawrion gwiwlon yn gaeth,--?Heb fur prawf,--heb farrau pres,?Na lleng o wyr, na llynges,--?A ymheria fy mawr-rwysg,?Heb fy nghyfri'n Rhi mewn rhwysg??Er cweryl gyda'r cawri,?A lladd myrdd, nid llwydd i mi;?Ni fyddaf, na'm harfeddyd,?Ond gwatwor tra byddo'r byd.
"Ha! ymrwyfaf am ryfel,?O'm plaid llu o ddiafliaid ddel:?Trowch ati'r trueni trwch,?Ellyllon! gwnewch oll allwch.
"I ti, O Angeu, heddyw y tyngaf,?Mai am ddialedd mwy y meddyliaf;?Eu holl filwyr, luyddwyr, a laddaf,?Un awr eu bywydau ni arbedaf;?Oes, gwerth, i hyn aberthaf,--gwanu hon?Drwy ei chalon fydd fy ymdrech olaf.
Dichell Iorwerth.
"Ha! ha! Frenin blin, i ble?Neidiodd dy siomgar nwyde??Oferedd, am hadledd hon,?Imi fwrw myfyrion;?Haws fydd troi moelydd, i mi,?Arw aelgerth, draw i'r weilgi,?Nac i ostwng eu cestyll,?Crog hagr, sef y creigiau hyll.
"Oni ddichon i ddichell,?Na chledd na nych, lwyddo'n well??Rhyw ddu fesur ddyfeisiaf,--?Pa ystryw ddwys, gyfrwys gaf??Pa gais? pa ddyfais ddifeth?Gaiff y budd,--ac a pha beth?
"'Nawr cefais a wna r cyfan,--?Mae'r meddwl diddwl ar dan;?Fy nghalon drwy 'nwyfron naid,?A llawenydd ei llonaid;?Gwnaf Gymru uchel elwch,?I blygu, a llyfu'r llwch:--?I wyr fy llys, pa'nd hyspyswn?Wiw eiriau teg y bwriad hwn?"
A chanu'r gloch a wnai'r Glyw,?Ei ddiddig was a ddeddyw,--?"Fy ngwas, nac aros, dos di,?A rhed," eb ei Fawrhydi,--?"Galw ar fyrr fy Mreyron,?Clifford hoew, Caerloew lon;?Mortimer yn funer fo,?A Warren, un diwyro."
Deuent, ymostyngent hwy?I'w trethawr, at y trothwy:?O flaen gorsedd felenwawr?Safai, anerchai hwy'n awr,--
"Cyfeillion bron eich Brenin,?A'i ategau'r blwyddau blin,--?Galwyd chwi at eich gilydd?Am fater ar fyrder fydd;?Gwyddoch, wrth eu hagweddau,?Fod llu holl Gymru'n nacau?Ymostwng, er dim ystyr,?I'm hiau o gylch gyddfau'u gwyr;?Ni wna gair teg na garw,--?Gwen, na bar,--llachar, na llw,?Ennill eu serch i'm perchi,?Na'u clod i'm hawdurdod i:?Ni fynnant Bor,