Tolstois leven | Page 9

zijn blinde oogen, dien ik nu
niet zag, maar dien ik mij bewust was, zittende op de vensterbank,
zeggende met zijne langzame stem eenige, naar het mij toescheen,
verheven woorden die weerklonken in deze in schemer gehulde kamer,
slechts verlicht door de trillende vlam eener lamp.
"Het kan zijn, dat ik dadelijk insliep en mij daarom niets meer herinner
dan dat ik den volgenden morgen, wakker geworden, weer in
verrukking kwam voor de wondermooie zeepbellen op de handen van
mijn grootmoeder." [9].

De volgende tabel geeft den lezer een overzicht van de jongste
voorouders van Leo Tolstoi.

Graven Tolstoi.
Peter Andrejewitsch, eerste graaf Tolstoi [† 1729]. Iwan Petrowitsch [†
1728]. Andrei Iwanowitsch [† 1803]. Ilija Andrejewitsch [† 1820]
(Gouverneur van Kazan).
Alexandra, getrouwd met graaf Osten Sacken. Nikolaas [† 1837].
Pelageja, getrouwd met W. I. Joeschkoff. Ilija, stierf kinderloos
Nikolaas, geb. 1823. Sergius, geb. 1826. Dimitri, geb. 1827. Leo, geb.
1828. Maria, geb. 1830.

De familie Tolstoi heeft haar vertegenwoordigers in vele standen van
de maatschappij.
Wij veronderstellen, dat het den lezer zal interesseeren te weten in
welken graad van bloedverwantschap Leo Tolstoi tot eenigen hunner
staat. Wij herinneren hier aan Feodor Petrowitsch Tolstoi, een bekend
kunstenaar en vice-president van de Keizerlijke Kunstacademie, die een
neef was van den vader van den dichter Alex. Const. Tolstoi, die op
zijn beurt weer een achterneef is van Leo Tolstoi. De gewezen minister
Dimitri Andrejewitsch Tolstoi, bekend om zijn reactionnaire
maatregelen, staande in een meer verwijderden graad van
bloedverwantschap tot Tolstoi, stamt af van den algemeenen stamvader
Iwan Petrowitsch Tolstoi, zoon van den eersten graaf Tolstoi, Peter
Andrejewitsch, die evenals zijn vader stierf in het Solowetski-klooster.

TWEEDE HOOFDSTUK.
VOOROUDERS VAN LEO TOLSTOI VAN MOEDERSZIJDE.
De vorsten Wolkonski klimmen met hun stamboom op tot Rurik.
Bij het leven van mijn grootvader bestond er nog een in olieverf
geschilderde stamboom van de vorsten Wolkonski. Daarop was de
stamvader, vorst Tschernogorski (als de heilige Michaël) afgebeeld,

met een boom in zijn vuist, wiens vertakkingen de rij van zijn
nakomelingen voorstellen.
Vorst Iwan Joerjewitsch, het 13de geslacht na Rurik, ontving in het
begin van de 14de eeuw het vorstendom Wolkon, gelegen aan de rivier
de Wolkona, die stroomt in het tegenwoordige gouvernement Kaloeka
en Toela; dit was het stamgoed van de vorsten van Wolkonski. Zijn
zoon Feodor Iwanowitsch viel in den slag bij Mamajeff in 1380. Wij
noemen van Leo Tolstoi's jongste voorouders zijn' overgrootvader,
vorst Sergius Fedorowitsch Wolkonski, om wiens persoon zich de
volgende legende weeft.
Vorst Sergius Fedorowitsch Wolkonski heeft deelgenomen aan den
zevenjarigen oorlog in den rang van generaal. Zijn vrouw droomde
eens, tijdens dien veldtocht, dat eene stem haar beval een
heiligenbeeldje te laten maken, vertoonende aan de eene zijde
Sjiwonosni Istotschnik, aan den anderen kant Nikolaas Tschoedotwortz,
en hem dat te zenden. Zij zocht daarvoor een plankje uit, gaf bevel het
te schilderen en zond het haren man door bemiddeling van den
veldmaarschalk Apraksin. Op dien zelfden dag bracht een koerier hem
het bevel zich op weg te begeven om den vijand op te zoeken. Vorst
Sergius Feodorowitsch bad God om hulp en stak het beeldje bij zich.
Nu gebeurde het dat een vijandelijke kogel hem trof, juist op de borst,
waar hij op het beeldje afstuitte. Dit beeldje, dat nu nog bewaard wordt
door zijn jongsten zoon, vorst Nikolaas Serghejewitsch, redde hem dus
het leven. Hij stierf 10 Maart 1784.
Leo Tolstoi, die deze legende natuurlijk kende, bediende zich ervan in
zijn roman Oorlog en Vrede, om de godsdienstige gevoelens weer te
geven van vorstin Maria Wolkonskaja, voordat vorst Andreï ten oorlog
trekt. De lezer zal zich herinneren dat Maria haar broeder vraagt, dit
beeldje mee te nemen. Terwijl zij het hem geeft, zegt ze: "Denk wat je
wilt, maar doe het dan voor mij, doe het, ik smeek het je! De vader van
mijn vader, onze grootvader, droeg het in alle oorlogen..."
Wij zien hier hoe de verbeeldingskracht van den kunstenaar en de
werkelijke historie in elkaar vloeien. Terwijl de laatste aan de eerste het
karakter van waarheid verleent, daar geeft de eerste aan de laatste dien

schijn van het echte leven, die aan alle personen, voorkomend in
Oorlog en Vrede, bezieling schenkt, zoodat wij niet twijfelen aan hun
werkelijk bestaan.
De jongste zoon van Sergius Feodorowitsch, Nikolaas Serghejewitsch,
was Tolstoi's grootvader van moederszijde. Hier volgt hetgeen de
stamboom van hem zegt.
Nikolaas Serghejewitsch, generaal der infanterie, jongste zoon van
vorst Sergius Feodorowitsch en vorstin Maria Dmitrijewna, geboren
Tschadajewna, werd geboren 30 Maart 1753. In 1780 werd hij
opgenomen in 't gevolg van Keizerin Catharina II te Moghileff, waar
hij de eerste samenkomst van haar met Keizer Joseph II bijwoonde.
Later begeleidde hij de Keizerin naar Taurië. In 1793 werd hij benoemd
tot eersten gezant te Berlijn, bij gelegenheid van het huwelijk van den
kroonprins, den lateren Frederik Willem III.