Sexueele Zeden in Woord en Beeld | Page 2

ontnuchterend terugbrachten tot een der
middelen waardoor de natuur den geslachtelijk rijpenden mensch

voorbereidt tot de functie der voortplanting. Tusschen beide uitersten
bestaan honderden uiteenloopende meeningen omtrent deze sfinx onder
de menschelijke neigingen.
Eenig begrip van het wezen der liefde zooals dichters zich haar
droomen kan men zich bij benadering vormen uit de voorstellingen die
zij er van geven. Al die voorstellingen dragen uitermate het kenmerk
van het poëtisch verhevene en van het nevelig onbestemde. Definities,
die nuchteren geesten zouden kunnen bevredigen, geven zij van de
liefde niet. Zij spreken van haar slechts in beeldspraak. En de stoutste
vergelijkingen blijven naar hun gevoelen altijd nog ver beneden de
werkelijke heerlijkheid van dezen wonderen hartstocht.
Liefde, in dezen verheven zin, is een nimmer-eindigend hooglied,
waarvan elk woord klinkt als het ontroerend snikken eener fel-bewogen
ziel.
Beminnen met deze liefde der dichters is het eenige, zegt Victor Hugo,
wat de eeuwigheid kan vullen. Het oneindige behoeft het
onuitputtelijke en dat onuitputtelijke is de liefde. Liefde, die zoo lief
heeft, zet het heelal in vuurgloed--men voelt haar branden in het merg
van het gebeente en men ziet haar gloeien in de diepten der hemelen.
Liefde is het eenig noodige. Het overige is maar het overige.
Verheven liefde is lichtend als het morgenrood en stil als het graf. Voor
twee wezens, die elkander beminnen met de ware liefde, is samen te
zwijgen grooter geluk nog dan samen te spreken, en bij dat spreken
klinkt ieder woord als door de sterren gezongen.
Liefde, zegt La Bruyère, ontstaat plotseling, zonder medewerking van
den overleggenden wil, uit temperament of uit zwakheid.
De Liefde, klaagt George Sand, is een vrijwillige slavernij, waarnaar
vooral de vrouwelijke aard met kwijnend verlangen snakt en haakt.
"Maar een damp was opgegaan uit de aarde," citeert Rosegger (in:
Mann und Weib), "en bevochtigde den ganschen aardbodem. En

Jehovah formeerde den mensch uit het stof der aarde, en in zijne
neusgaten blies hij den adem des levens. En Jehovah sprak: Het is niet
goed, dat de mensch alleen zij; ik zal hem eene hulpe maken, die als
tegen hem over zij. Toen deed Jehovah een diepen slaap op den mensch
vallen; en hij nam ééne van zijne ribben, en sloot derzelver plaats toe
met vleesch. En deze ribbe bouwde Jehovah tot eene vrouw, en hij
bracht haar tot den mensch. Toen zeide de mensch: Deze is ditmaal
been van mijne beenen en vleesch van mijn vleesch. Men zal haar
manninne heeten." Dit is de eerste liefdesgeschiedenis. Sindsdien
hebben alle menschen liefdesgeschiedenissen geleefd, alle dichters
liefdesgeschiedenissen geschreven, en alle gevoelige harten met
graagte liefdesgeschiedenissen vernomen. En gedurende de duizenden
jaren, dat de menschheid bestaat, is de liefde gelijk gebleven, evenals
de roos aan de doornstruik in de wildernis nog altijd dezelfde is. Hoe
zeloten zich ook hebben beijverd de liefde in grove boetekleederen te
verstikken, ze te verbannen naar de hel; hoe ook de samenleving
gepoogd heeft het allerhoogste en allerschoonste te fatsoeneeren en in
vormen te wringen--de liefde is zichzelven gelijk gebleven, als de gloed
van het vuur, dat men wel kan blusschen maar niet verkoelen. Waar de
liefde heerscht, daar vallen alle hindernissen weg, daar scheuren alle
hulsels der beschaving, en het laatste is wat het eerste was: Adam en
Eva.
De liefde is sterker dan de dood, zoo jubelt het Hooglied van Salomo in
zijn "praallooze pracht van Oostersche dichting, beschenen door de
bleeke verte des verledens". Hare kolen zijn vurige kolen, vlammen van
Jehovah. Vele wateren zouden de liefde niet kunnen blusschen, ja de
rivieren zouden ze niet verdrinken; al gaf iemand al het goed van zijn
huis voor deze liefde, men zou hem ten eenenmale verachten. Kom
haastelijk, mijn liefste! en wees gij gelijk eene ree, of gelijk een welp
der herten op de bergen der specerijen.
Naast dit voorbeeld der vurige liefdeslyriek van het oude Oosten stellen
wij er een uit het oude Noorden, dat in gansch anderen toon op nog
grootscher wijze de liefde verheerlijkt. Wij ontleenen het aan de
inaugurale rede van Prof. Frantzen te Utrecht: Over den
ontwikkelingsgang der erotische lyriek bij de Germaansche volken

(1908). Een der Edda-liederen bezingt de liefdesgeschiedenis van Helgi
en de valkyrja Sigrún, dochter van Hogni. Als Sigrún verneemt, dat
haar vader haar tegen haar zin heeft verloofd met een anderen vorst,
gaat zij met haar gezellinnen naar Helgi, dien zij ontmoet te midden
van een veldslag. Bij het vernemen van wat haar tot hem voert trouwt
hij haar, zeilt met zijn vloot naar het land van zijn mededinger en
overwint deze; alleen Sigrún's broeder Dagr ontkomt den dood en
zweert Helgi trouw. De twee gelieven zijn nu vereenigd, maar Dagr
neemt kort daarop wraak en doodt Helgi, waarop Sigrún haar broeder
vervloekt en haar dooden geliefde prijst. Zij laat voor hem een
grafheuvel aanleggen en op dien heuvel verschijnt op een avond te