Opuscula Selecta Neerlandicorum | Page 5

dicta quam verius. Complurium morborum ea vis est, ut certa mors sint,
nisi praesens adsit medicus, veluti stupor is, qui mulieribus potissimum
solet accidere, veluti syncopis profunda, paralysis, apoplexia. Neque
desunt ulli vel seculo, vel genti sua in hanc rem exempla. Hic qui
mortem ingruentem arte sua depellit, qui vitam subito oppressam
revocat, nonne ceu numen quoddam dextrum ac propitium semper
habendus est? Quot censes homines ante diem sepultos fuisse
priusquam medicorum solertia morborum vires, et remediorum naturas
deprehenderat? Quot hodie mortalium milia vivunt, valentque, qui ne
nati quidem essent, nisi eadem haec ars, et tot nascendi discriminibus
remedia, et obstetricandi rationem reperisset? Adeo statim in ipso vitae
limine, et pariens simul et nascens salutarem medicorum opem
miserabili voce implorat. Horum arti vitam debet, et qui nondum vitam
accepit, dum per eam prohibentur abortus, dum mulieri seminis
recipiendi retinendique vis confertur, dum pariendi facultas datur.
[Sidenote: +paroimia+] Quod si vere dictum est illud Deus est juvare
mortalem, profecto mea sententia aut nusquam locum habebit illud
nobile Graecorum adagium +anthrôpos anthrôpou daimonion+, aut in
medico fido proboque locum habebit, qui non juvat modo verum etiam
servat. An non igitur ingratitudine ipsa videatur ingratior, ac ipse prope
vita indignus, qui medicinam alteram secundum deum, vitae parentem,
tutricem, servatricem, vindicem non amet, non honoret, non suspiciat,
non veneretur? Cuius praesidiis nunquam ulli non est opus. Nam
reliquis quidem artibus nec semper nec omnes egemus. Huius utilitate
mortalium omnis vita constat. Nam fac abesse morbos, fac omnibus
prosperam adesse valetudinem, tamen hanc qui poterimus tueri, nisi
medicus ciborum salutarium ac noxiorum discrimen, nisi totius victus,
quam Graeci diaetam vocant, rationem doceat?

[Sidenote: Senectam remoratur ars medicorum.]
Grave mortalibus est onus senecta, quam non magis licet effugere quam
mortem ipsam. Atque ea medicorum opera multis contingit, tum serius,
tum multo etiam levior. Neque enim fabula est, quinta, quam vocant,
essentia senio depulso hominem velut abjecto exuvio rejuvenescere,
cum extent aliquot huius rei testes.
[Sidenote: Totum hominem curat medicus.]
Neque vero corporis tantum, quae vilior hominis pars est, curam gerit,
imo totius hominis curam agit, etiamsi Theologus ab animo, medicus a
corpore sumat initium. Siquidem propter arctissimam amborum intet se
cognationem et copulam, ut animi vitia redundant in corpus, ita
vicissim corporis morbi animae vigorem aut impediunt, aut etiam
extinguunt. Quis aeque pertinax suasor abstinentiae, sobrietatis,
moderandae irae, fugiendae tristitiae, vitandae crapulae, amoris
abjiciendi, temperandae Veneris, atque medicus? Quis efficacius suadet
aegroto, ut si vivere velit, et salutarem experiri medici opem, prius
animum a vitiorum colluvie repurget? Idem quoties vel diaetetica
ratione, vel ope pharmaceutica bilem atram minuit, labantes cordis
vires reficit, cerebri spiritus fulcit, mentis organa purgat, ingenium
emendat, memoriae domicilium sarcit, totumque animi habitum
commutat in melius, nonne per exteriorem, ut vocant, hominem, et
interiorem servat? Qui phreneticum, lethargicum, maniacum, sideratum,
lymphatum restituit, nonne totum restituit hominem? Theologus efficit
ut homines a vitiis resipiscant, at medicus efficit, ut sit qui possit
resipiscere. Frustra ille medicus sit animae, si jam fugerit anima, cui
paratur antidotus. Cum impium hominem subito corripuit paralysis,
apoplexia, aut alia quaedam praesentanea pestis, quae vitam prius
adimat, quam vacet de castiganda cogitare vita, hunc qui restituit,
alioquin infeliciter in suis sceleribus sepeliendum, nonne quodammodo
tum corpus, tum animum ab inferis revocat? In eum certe locum reponit
hominem, ut ei in manu jam sit, si velit, aeternam mortem fugere. Quid
suadebit lethargico Theologus, qui suadentem non audiat? Quid
movebit phreneticum, nisi medicus prius atram bilem repurgarit?
Pietas caeteraeque virtutes, quibus Christiana constat felicitas, ab

animo potissimum pendent, haud infitior. Caeterum quoniam is corpori
illigatus, corporeis organis velit nolit utitur, fit ut bona pars bonae
mentis a corporis habitu pendeat. Permultos homines infelix corporis
temperatura, quam Graeci modo +krasin+ modo +sustêma+ vocant,
velut invitos ac reclamantes, ad peccandum pertrahit, dum animus
insessor frustra moderatur habenas, frustra subdit calcaria, sed equum
ferocientem in praecipitium sequi cogitur. Animus videt, animus audit
sed si oculos occuparit glaucoma, si aurium meatus crassus humor
obsederit, frustra vim suam habet animus. Odit animus, irascitur
animus, at vitiosus humor mentis organa obsidens in causa est, ut
oderis, quem amore dignum judices, irasceris cui nolis irasci.
Philosophiae summam in hoc sitam esse fatetur Plato, si rationi pareant
affectus, atque ad eam rem praecipuus est adjutor medicus, hoc agens
ut ea pars hominis vigeat sapiatque, cuius arbitrio geruntur, quaecunque
cum laude geruntur. Si hominis vocabulo censentur indigni, qui
pecudum ritu rapiuntur cupiditatibus, huius nominis dignitatem bona ex
parte debemus medicis.
[Sidenote: Principibus maxime necessarius medicus.]
Id cum maximum sit in singulis ac privatis, quanto praeclarius est
beneficium, cum id praestatur in principe? Nulla fortuna magis est
obnoxia malis huiusmodi, quam felicissimorum regum. Quos autem
rerum tumultus ciet unius homunculi vitiatum cerebrum? Frustra
reclament qui sunt a consiliis, furis o princeps, ad te redi, ni medicus
arte sua neque volenti, neque sentienti suam mentem reddiderit. Si
Caligulae fidus adfuisset medicus, non usque ad pugionum ac