Mark Twain: Tri Noveloj | Page 7

urbodomon. Tria sxtono, kvara vico. Tien ensxovu
mesagxon dirantan kiom alvenos._
Jen. Prenu kaj konservu gxin! Krugero klarigis ke tiu sxtono
formoveblas, kaj ke gxi estas en la norda muro de la fundamento,
kvaravice ekde la supro, triasxtone ekde la okcidento. La mono
kasxigxas malantaux gxi. Li diris ke la lasta frazo estas trompajxo por
devojigi okaze ke la papero enfalu malgxustajn manojn. Sendube gxi
plenumis tiun funkcion por Adlero.
Nun mi deziras petegi ke kiam vi faros vian proponitan vojagxon laux
la rivero, vi spurtrovu tiun kasxitan monon kaj sendu gxin al Adamo
Krugero, cxe la Manhejma adreso kiun mi menciis. Gxi ricxuligos lin
kaj mi dormos des pli trankvile en mia tombo sciante ke mi faris mian
plejon por la filo de la viro kiu klopodis savi miajn edzinon kaj
infanon--kvankam mia mano senscie lin mortigis, kontrauxe al la
impulso de mia koro kiu preferintus lin sxirmi kaj savi.
* * * * *
"Tia estis la rakonto de Ritero," mi diris al miaj du amikoj. Estigxis
profunda kaj impona silento kiu dauxris ne mallongan tempon. Tiam
ambaux viroj estigis pafadon da ekscititaj kaj admiraj ekkrioj pri la
strangaj eventoj de la rakonto. Kaj tio, kune kun klakadanta fluego da
demandoj kiu dauxre persistis gxis cxiuj partneroj preskaux
senspirigxis. Tiam miaj amikoj komencis renormaligxi kaj retirigxi,
subsxirme de kelkfojaj vortpafoj, en silenton kaj abisman revadon.
Dum dek minutoj nun auxdigxis nur silento. Tiam Rogxero diris
reveme:
"Dek mil dolaroj!" Aldonante, post pauxzego:
"Dek mil. Tio estas vera monamaso."

Baldaux la poeto demandis:
"Cxu vi celas sendi gxin al li tujege?"
"Jes," mi diris. "Tio estas stranga demando."
Nenia respondo. Post iom da tempo, Rogxero demandis heziteme:
"Cxu la tutan sumon? Tio estas--mi volas diri--"
"Certege, la tutan sumon."
Mi estis dironta pli, sed haltis--haltis pro pensadsinsekvo naskigxinta
en mi. Tompsono parolis sed mia menso estis for kaj mi ne auxdkaptis
lian dirajxon. Sed mi auxdis Rogxeron respondi:
"Jes. Tia gxi sxajnas al mi. Tio devus ege suficxi. Mi opinias ke li
nenion faris."
Baldaux la poeto diris:
"Kiam vi pripensas la aferon, tio pli ol suficxas. Vi nur konsideru! Kvin
mil dolaroj! Nu, li ne kapablus elspezi tion en la dauxrotempo de sia
vivo. Kaj tio lin difektus, aldone. Eble ecx lin ruinigus. Vi konsideru
tion. Post malmulte da tempo li forjxetus la restintan monon, fermus
sian butikon, eble komencus drinkadi, mistraktus siajn senpatrinajn
infanojn, sinkus en ceterajn malboncelajn irvojojn, progresus lauxvice
de malbono al plimalbono--"
"Jes, vi pravas," interrompis Rogxero fervore. "Mi jam vidis tion cent
fojojn. Jes, pli ol cent fojojn. Vi metu monon en la manojn de tia viro
nur se vi deziras lin detrui, tio estas fakto. Vi nur metu monon en liajn
manojn, necesas fari nenion ceteran. Kaj se tio ne malaltigas lin kaj lin
senutiligas kaj lin senigas je cxiu memestimo kaj cxio, tiam mi ne
konas la homan naturon--cxu ne, Tompsono? Kaj ecx se ni transdonus
al li trionon el gxi; nu, en malpli ol ses monatoj--"
"Malpli ol ses semajnoj, vi diru," respondis mi, ekscitigxante kaj
interrompante. "Escepte se li metus tiun tri-mil-dolaran sumon en

sekurajn manojn kie li ne povus gxin ektusxi, ne pli ol ses semajnoj
forpasus antaux ol--"
"Certege, ne pli ol ses semajnoj!" diris Tompsono. "Mi redaktis librojn
por tiuspecaj homoj kaj en la momento mem kiam ili enmanigas sian
tantiemon--eble temas pri tri mil, eble du mil--"
"Kial tiu sxuisto rajtas disponi du mil dolarojn, placxus al mi ekscii?"
Rogxero interrompis serioze. "Viro eble nepre kontenta nun, tie en
Manhejmo, cxirkauxate de samranguloj, mangxante sian panon kun tiu
apetito kiun povas estigi nur laborema entreprenado, gxuante sian
modestan vivon, honesta, justa, purkora, kaj benita! Jes, mi diru 'benita'
super la miriadoj cxirkauxirantaj en silkaj vestajxoj, lauxpromenantaj la
malplenan artefaritan rondvojon de socia malsagxeco. Sed vi nur metu
la koncernan tenton antaux li nuran fojon! Vi nur metu dek kvin cent
dolarojn antaux tia viro kaj diru--"
"Dek kvin cent diablojn!" mi protestis. "Kvin cent putrigus liajn
principojn, paralizus lian entreprenadon, trenus lin al la rumvendejo, de
tie gxis la defluilo, de tie gxis la almozdomo, de tie gxis--"
"Kial trudi al ni mem tiun krimon, sinjoroj?" interrompis la poeto
serioze kaj alloge. "Li estas felicxa tie kie li estas ke tia kia li estas.
Cxiu sento pri honoro, cxiu sento pri karitato, cxiu sento pri alta kaj
sankta bonvolo nin avertas, nin petegas, nin ordonas lin lasi en
sengxeno. Jen vera amikeco, jen auxtenta amikeco. Ni povus funkciigi
aliajn rimedojn pli pompajn. Sed nenian tiel vere komplezan kaj sagxan,
kredu min."
Post iom da dauxra diskutado, evidentigxis ke cxiu el ni, en la profundo
de sia koro, sentis kelkajn dubojn pri tiu arangxo pri la afero. Klarege
estis ke cxiuj sentis la devon sendi al la kompatinda sxuisto ion.
Estigxis longa kaj pripensa diskuto pri tiu punkto