In en om Javas Paradijs

In en om Java's Paradijs, by A.
Koorevaar

The Project Gutenberg EBook of In en om Java's Paradijs, by A.
Koorevaar This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and
with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away
or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
Title: In en om Java's Paradijs De Aarde en haar Volken, 1907
Author: A. Koorevaar
Release Date: November 16, 2006 [EBook #19832]
Language: Dutch
Character set encoding: ISO-8859-1
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK IN EN OM
JAVA'S PARADIJS ***

Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
Proofreading Team at http://www.pgdp.net/

In en om Java's Paradijs.
Door A. Koorevaar.

Wij wenschen in de herinnering van de vele Indische lezers die "De
Aarde en haar Volken" ongetwijfeld telt, terug te roepen de gedachte
aan Tosari en omstreken en den landgenoot in patria, nu het toerisme
over de geheele wereld als het ware hand over hand toeneemt en ook de
Nederlanders daarin niet achterblijven, een klein denkbeeld te geven
van het wondervolle Tenggergebied, zoo rijk aan mysteries vooral voor
hem, die eerbied heeft voor het grijs verleden van de zooeven
genoemde streken en medevoelt de taal zonder woorden, die daar
gesproken wordt door machtige bergen, die getuigen waren van het
Hindoetijdvak, op Java een tijdvak, dat zich nog eeuwen lang aan ons
zal blijven openbaren in tempels en andere overblijfselen van
voortreffelijke bouwkunst, welke nog steeds de bewondering wekken
van Insulindes bezoekers. Er schijnt zelfs, toen het grootste gedeelte
van het eiland Java reeds geheel bekend was, toch nog lang een sluier
van geheimzinnigheid gehangen te hebben over het Tenggerland, een
sluier, die uit den aard der zaak eveneens de bewoners er van bedekte.
Althans in 1778 werd van uit Batavia aan den commandant van
Pasoeroean de vraag gesteld, of het waar was, dat op het gebergte
Bromo onlangs nog menschen aan de goden geofferd waren. En zelfs in
het jaar 1860, in onze dagen dus, verzocht een doctor in den
"Amsterdamschen Navorscher" ingelicht te worden omtrent het feit, of
er op Java wezenlijk nog een gebergte met Pythagoristen bevolkt,
gelegen was.
De eerste kennis van het prachtland hebben wij te danken aan de
Britten (1815).
In 1806 wist men evenmin iets van een krater Bromo als van den
algemeenen naam Tengger. Men had toen nog zóó weinig kennis van
Oost-Java, dat in allen ernst beweerd werd, dat door een brandenden
berg op Bali alle koffieboomen in Pasoeroean verzengd waren
geworden.
De Javasche courant van 1829 verhaalde ons het eerst iets over het
meergenoemde gebied. De latere litteratuur is mager. De reizigers

kwamen, zagen en gingen. Een koude neus was genoeg. En toch, als
men van uit het sanatorium Tosari als een leeuwerik op een zode op
uitkijk staat, dan ziet men van alle zijden een gebergte, waarvan elk
deel zijn legende heeft, ruggen, ravijnen, bronnen, steenen en bosschen
en de dorpen zichtbaar naar alle windstreken zijn bewoond door het
overschot van een stam, die drie eeuwen opwaarts tellen kan, 10 à 13
geslachten.
Hoe men naar Tosari komt? Van Pasoeroean tot Poespo per as, dan te
paard of in een tandoe (draagstoel) binnen eenige uren van de hitte in
de kou, uit de dichte in de ijle luchtlagen.
Vooraf een blik op de bewoners van die hooge oorden.
Die zwart geblakerde gespierde kerels met vodden voor broek, specie
van hoofddoek, met om zoo te zeggen kattenpooten en tijgerklauwen
waarmede zij de steile hellingen opklimmen, onvermoeid, immer
kakelzuchtig en vertellend op weg, die lieden dan zijn het eenig
overgebleven gedeelte van de oorspronkelijke polynesische inheemsche
bewoners van Oud-Java. Zij hebben een eigen tijdrekening, eigen
namen voor dagen, weken, maanden en jaren, eigen goden, eigen
woon- en bouworde, eigen zeden en gewoonten.
De groote, onzichtbare wereldkracht, die zich openbaart in vuur en
rookwolken opwellend uit het hart der aarde door den grooten krater
van den Tengger, die kracht, dat vuur, die krater is Bromo, een
voorstelling van de scheppende en vernielende kracht, Bromo en Siva.
Dat machtige, onbegrijpelijke wezen, dat zich enkel openbaart door
vuur en rook, wordt jaarlijks bevredigd door offeranden.
Straks komen wij op de daaraan verbonden plechtigheid terug. De
eerste lieden, door wie de Tengger ten minste eenigszins in exploitatie
kwam, waren de commandanten van Pasoeroean. Kleine potentaatjes,
wel nederig in titel en rang (vaandrig, luitenant), maar met meer gezag
bekleed dan tegenwoordig de generaals.
Reeds ruim een eeuw geleden schijnt een dier commandanten te hebben

opgemerkt, dat de aardappelen, de uien, de kool en andere
"vaderlandsche" groenten uitstekend gedijden in een klimaat op een
hoogte van zes duizend voet.
Men kan aannemen, dat de eerste kool- en andere moesgroententuinen
daar zijn aangelegd tusschen de jaren 1743 en 1751, want in dien tijd