Gwaith Samuel Roberts

A free download from www.dertz.in

The Project Gutenberg eBook, Gwaith Samuel Roberts, by Samuel
Roberts, Edited by Owen M. Edwards
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.net
Title: Gwaith Samuel Roberts
Author: Samuel Roberts
Release Date: December 14, 2004 [eBook #14354]
Language: Welsh
Character set encoding: ISO-646-US (US-ASCII)
***START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK
GWAITH SAMUEL ROBERTS***
Transcribed from the 1906 Ab Owen edition by David Price, email
[email protected]
GWAITH SAMUEL ROBERTS. (S. R.)
Rhagymadrodd.
Ganwyd Samuel Roberts yn Llanbrynmair, Mawrth 6, 1800. Bu farw
yng Nghonwy, Medi 24, 1885; ac ym mynwent gyhoeddus Conwy y
rhoddwyd ef i huno.
O'r Diwygiad y cododd teulu galluog S. R. Yr oedd ei dad, John
Roberts, er 1798 yn olynydd i Richard Tibbot a Lewis Rees fel
gweinidog Hen Gapel Llanbrynmair. Dyma enwau aelodau mwyaf
adnabyddus y teulu,--

John Roberts - Mary Brees y Coed.
(1767-1834) |
|
+--------+------------+--------+-------------+
Maria Samuel Anna John
Richard
(1797) (S.R.) (1801) (J.R.) (Gruffydd Rhisiart)
| (1800-1885) (1804-1884) (1810-1883) |
Gohebydd
. 1877.
Symudodd John Roberts a'i deulu, tua 1806, o Dy'r Capel i ffermdy y
Diosg dros yr afon ar gyfer. "Tyddyn bychan gwlyb, oer, creigiog, anial,
yng nghefn haul, ar ochr ogleddol llechwedd serth" oedd y Diosg; ac
efe yw Cilhaul.
Daeth S. R. yn gynorthwywr i'w dad fel gweinidog yn 1827; dilynodd
ef fel tenant y Diosg yn 1834. Cyn 1856, yr oedd y brodyr wedi
penderfynu gadael Llanbrynmair,--aeth J. R. yn weinidog i Ruthyn, a
hwyliodd S. R. a Gruffydd Rhisiart i'r America.
Cychwynodd S. R. o Lerpwl Mai 6, 1857; cyrhaeddodd yno 'n ol Awst
30, 1867. Yr oedd wedi ei siomi yn y gorllewin ac wedi troi ei gefn ar
dy ei alltudiaeth,--Bryn y Ffynnon, Scott Co., East Tennessee. Cafodd
ei dwyllo gan y rhai oedd yn gwerthu tir; darlunnir hwy ym Martin
Chuzzlewit Dickens. Nid oedd wedi sylweddoli, hwyrach, mor erwin
yw'r ymdrech mewn gwlad anial. A daeth y Rhyfel Cartrefol i andwyo
ei amgylchiadau. Teimlai fod y ddwy ochr i'w beio, ac mai dyledswydd
y Gogledd oedd talu pris rhyddhad y caethion i wyr y De.
O 1867 ymlaen ail ymunodd y teulu, a bu'r tri brawd byw yn yr un
cartref yng Nghonwy hyd nes y cludwyd hwy i'r un fynwent.
Ychydig iawn oedd yn fwy adnabyddus nag S. R. yn ei ddydd yng
Nghymru. Bu ef a'i frodyr mewn llu o ddadleuon,--y mae y gornestwyr
oll wedi tewi erbyn hyn,--a gwnaethant lawer i ddeffro gwlad. Bu ei
Gronicl yn foddion addysg i filoedd. Bu ef ei hun yn llais i amaethwyr
Cymru, ac yn llais i werin yn erbyn gorthrwm o bob math.
Cyhoeddwyd cofiant am dano ef a'i frodyr yn y Bala, gan y Dr. E. Pan
Jones.

Wele ddwy ran nodweddiadol o'i waith. Bu y Caniadau yn hynod
boblogaidd; y teulu yn Llanbrynmair yw'r "Teulu Dedwydd." Hwy
hefyd yw teulu "Cilhaul," ac y maent y darlun goreu a chywiraf o
ffermwyr Cymru dynnwyd eto.
OWEN EDWARDS.
Llanuwchllyn,
Awst 1, 1906.
[Photograph of Samuel Roberts, Llanbrynmair: sr1.jpg]
CYNHWYSAID.
0. CANIADAU BYRION.
[Argraffwyd y Caniadau hyn laweroedd o weithiau, ac y maent wedi
bod yn foddion cysur i genhedlaethau o werinwyr. Dont o flaen adeg y
Bardd Newydd, nid oes dim yn gyfriniol yn eu dyngarwch syml, eu
tynherwch mwyn, a'u synwyr cyffredin cryf.]
Y Teulu Dedwydd
Marwolaeth y Cristion
Y Lili Gwywedig
Can
y Nefoedd
Ar farwolaeth maban
Y Cristion yn hwylio i for
gwynfyd
Cwyn a Chysur Henaint
Mae Nhad wrth y Llyw
Y Ddau
Blentyn Amddifad
Cyfarchiad ar Wyl Priodas
Dinystr Byddin
Sennacherib
Gweddi Plentyn
Cwynion Yamba, y Gaethes ddu
Y
creulondeb o fflangellu benywod
Y fenyw wenieithus
Y Twyllwr
hudawl
Darostyngiad a Derchafiad Crist
Buddugoliaethau yr
Efengyl yn y Mil Blynyddoedd
II. CILHAUL UCHAF.
[Darlun o fywyd amaethwr, a'i ofidiau, yn hanner cyntaf y ganrif
ddiweddaf. Mae'n fyw ac yn werthfawr am ei fod yn wir. Dyma'r
bywyd gynhyrchodd oreu Cymru, a dyma'r bywyd hapusaf a iachaf yn
y byd.]
John Careful, Cilhaul Uchaf. Senn y Steward. Gwobrwyon John
Careful am wella ei dir,--I. Colli ei arian. II. Codi ei rent. III. Codi'r
degwm. IV. Codi'r trethi. V. Rhoi cerdod i Peggy Slwt Slow nes y cai
fynd ar y plwy. VI. Rhoi benthyg arian i Billy Active i ymfudo.

Jacob Highmind. Cario chwedlau i'r steward. Notice to quit i John
Careful.
Pryder y teulu; troi