Gwaith Samuel Roberts | Page 9

am oludoedd trugaredd yr Ior;?Dilynant afonydd, ant trwy anial-diroedd,
A dringant fynyddoedd clogwynog yr ia,?I ddangos i adyn ar suddo mewn adfyd
Fodd i achub ei fywyd a symud ei bla.
Mae llwythau yr Oen, wrth dy weld, yn gwroli,
Llawenydd a chan sy'n coroni eu pen;?Mae gwresog ber anadl eu cariad a'u gweddi
Yn chwalu'r cymylau fu rhyngddynt a'r nen;?A gwelir ysprydoedd y perffaith gyfiawnion,
Fel cwmwl o dystion ar furiau y nef,?Yn plygu i wrando'u plethedig ganiadau,
Gan hwylio'u telynau i ateb eu llef.
Daeth Iesu o Bosra a'i ddillad yn gochion,
Gan ymdaith yn eon yn amlder ei rym;?Enillodd holl yspail y tywysogaethau,
Gall ddial, neu faddeu,--ei gledd sydd yn llym;?O'i orsedd llefara mewn iawnder a chariad,
Mae'n gwisgo agoriad awdurdod a bri;?Gan hynny ni lwydda dy elyn na'i luoedd,
Mae Brenin y nefoedd yn Noddwr i ti.
Wrth wrando dy gais dros y Gwr a groeshoeliwyd,
Dwysbigwyd calonnau myrddiynau cyn hyn,?A denwyd trueiniaid i droi eu hwynebau
O swynol lwyn Daphne i Galfari fryn;?Dadblygaist dy faner ar brif-ddinas Rhufain,
Ce'st luoedd yn Athen i ganmol y gwaed;?A golchaist yn Nghorinth dorf fawr o'r rhai duaf,
Gan wisgo mewn gwyn yr aflanaf a gaed.
Dy lais yn oes Luther ddychrynnodd y bwystfil,
Dy wen doddodd galon y Greenlander draw,?A dofwyd cynddaredd y Bushman trwy'th eiriau,
Nes gollwng ei saethau gwenwynigo'i law;?Dy felus beroriaeth trwy helaeth goedwigoedd
America fras, ac Ynysoedd y De,?A ddenodd farbariaid o'u dawns yn y llwyni,
I wrando a chanu am gariad y Ne'.
Dihunodd yr udgyrn gydwybod Brytania
I ollwng wyth gan-mil o'i chaethion yn rhydd;?A gyrraist gyflawnder o ber-falm Calfaria
I wella archollion y galon fu'n brudd;?O gylch elor gormes mae myrdd o gadwynau
Ar wasgar yn ddarnau drylliedig dan draed;?A'r famaeth a'i maban sy'n llon gadw jubil
Uwch bedd yr anghenfil fu'n meddwi ar waed.
Gorchfygodd yr Oen i agoryd y seliau,
A llawn yw'r phiolau ar allor y nef;?Hardd sefyll o'u cylch mae eneidiau'r merthyron,
Mewn gynau claerwynion, yn llawen eu llef;?O'u llwch cododd ysbryd a ddryllia'r cadwynau
Fu'n dal cydwybodau am oesoedd yn gaeth;?Pinaglau coelgrefydd yn chwilfriw a chwelir,
A'r gelyn ymlidir i'r llyn o'r lle daeth.
Bu anghymedroldeb yn llifo am oesau,
Bu'n lledu ei donnau fel dylif o dan;?A chyfoeth, a chysur, a bywyd myrddiynau,
Er pob atal-furiau, ysgubid o'i flaen;?Ond codaist dy faner er atal ei ymchwydd,
A safodd yn ebrwydd, a chiliodd mewn brys;?Ac 'nawr lle bu'r gelyn yn creulawn deyrnasu,
Mae rhinwedd yn codi hardd orsedd ei lys.
Bu erchyll olwynion car Moloch Hindostan
Yn treiglo dros balmant o esgyrn a gwaed,?A myrdd o rai gwallgof dan floeddio'n ei dynnu,
Gan fathru eu plant a'u rhieni dan draed;?Ond safodd er's dyddiau, ni faidd dy gyfarfod,
Mae'n suddo i'r tywod, a'i lu'n cilio draw;?Mae blodau sidanaidd ei dwr wedi gwywo,
A'i ger yn malurio trwy'r tes a thrwy'r gwlaw.
Heb ddim o ffydd Abram, bu myrdd o'i hiliogaeth
Dan iau annghrediniaeth yn gaeth lawer oes;?Ond troant i'th ddilyn, gan gerdded ac wylo,
Nes tawel ymffrostio yn Aberth y groes;?Ail-hwylir y delyn fu'n hir ar yr helyg,
Daw'r llwythau crwydredig i Seion mewn hedd;?Am ryfedd rinweddau y gwaed y cydganant,
A melus ganmolant gyflawnder y wledd.
Trwy'r fro lle bu Israel yn lledu ei babell,
Bro cafell y ddisglaer Shecina cyn hyn,?Bro melus beroriaeth telynau'r proff wydi,
Bro'r ardd lle bu'r chwysu, bro Calfari fryn:?Trwy honno mae'r wawr 'nawr yn gwasgar ei goleu
I ymlid cysgodau coelgrefydd ar ffo;?Trwy honno tyrr eto sain tannau gorfoledd,
A blodeu tangnefedd goronant y fro.
Hardd Rosyn Glyn Saron a siriol flodeua
Ar foelydd Siberia a gwledydd yr ia,?A'r awel wasgara ei iraidd aroglau
Nes gwella tylwythau y Tartar o'u pla;?I wlad y Saith Eglwys fu gynt yn flodeuog
Estynnir yr eurog ganwyllbren yn ol,?Ceir eto fflam fywiol o'r allor i danio
Lamp gras i oleuo pob bryn a phob dol.
Dan iau tri chan miliwn o eilunaddolwyr
Mae China mewn gwewyr yn griddfan yn awr;?Ond siglwyd ei mur, er cadarned ei seiliau,--
Mae eisoes yn fylchau, daw'n ddarnau i lawr;?Llon-gyrcha minteioedd i gysgod ei llwyni
I ddarllen a chanu am Aberth y bryn,?Ti wy demlau Fobi mae ceri-ddelwau yn crynnu,
A'u crefftwyr yn gwelwi, gan ediych yn syn.
Mae awel adfywiol yn awr yn ymsymud
Ar wyneb du-ddyfnder cymysglyd y byd;?Ar dymor dymunol mae'r nefol addewid
Bron esgor--mae gwewyr drwy natur i gyd:?Llawn bywyd yw heinif forwynion Rhagluniaeth,
Mae tannau mwyn odiaeth pob telyn mewn hwyl,?Mae arlwy frenhinol yn rhad i'r holl bobloedd,
A mil o flynyddoedd fydd yspaid yr wyl.
Goleuni gwybodaeth trwy'r ddaear ymdaena,
O'i flaen yr ymgilia'r tywyllwch yn glau;?Breuddwydion coelgrefydd fel niwl a ddiflanna,
A'r bleiddiaid gormesol a ffoant i'w ffau;?Cyfaredd y friglwyd ddewines a dorrir,
Y Gair a ddilynir fel Rheol y Gwir;?Doethineb fydd sicrwydd a nerth yr amserau,
Hyfrydwch hardd-fryniau y nef leinw'r tir.
Holl ddoniau yr enaid a gydymegniant
Er cynnydd ei fwyniant a symud ei boen;?Harddwisgir traethodau'r anianydd dysgedig
Ag iaith ostyngedig o fawredd i'r Oen;?Diweirdeb a rhinwedd a hoffant felusder
Y delyn fwyn seinber roes gynt iddynt glwy;?I chwythu eu gwenwyn dan flodeu maes awen,
Colynawg seirff uffern ni lechant yn hwy.
Gwir ydyw fod rhannau o'r wybren mewn cyffro,
Ond tyrfu wrth gilio mae'r 'storom yn awr;?Cenfigen a drenga, a nefol dangnefedd
Deyrnasa mewn mawredd dros wyneb y llawr;?Dinystriol