De Nederlandse kerken en de joden

A free download from http://www.dertz.in


De Nederlandse kerken en de
joden

Project Gutenberg's De Nederlandse kerken en de joden, by J.M. Snoek
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.net
Title: De Nederlandse kerken en de joden
Author: J.M. Snoek
Release Date: November 20, 2005 [EBook #17139]
Language: Dutch
Character set encoding: ISO-8859-1
** This is a COPYRIGHTED Project Gutenberg eBook, Details Below
** ** Please follow the copyright guidelines in this file. **

Produced by Gé Snoek

DE NEDERLANDSE KERKEN EN DE JODEN

1940-1945
De protesten bij Seyss-Inquart Hulp aan Joodse onderduikers De
motieven voor hulpverlening
door Ds. J.M. Snoek
UITGEVERSMAATSCHAPPIJ, J.H. KOK - KAMPEN
"Hoe groter de duisternis des te helderder het licht, ook al is het niet
meer dan dat van een kleine kaars" Heinz Leuner
bewerkt door Gé J. Snoek ([email protected]) oorspronkelijke pagina
nrs staan tussen foutnoten per hoofdstuk tussen [x.nn] zie eind
zie ook het Engelse The Grey Book onder nr E14764
Inhoud
INLEIDING 11
DEEL I: DE PROTESTEN 17
1. DE NEDERLANDSE KERKEN TIJDENS DE JAREN DERTIG a.
Sfeer en situatie 19 b. De zending onder de Joden 22 c. Over synodes
en deputaatschappen 24 d. Het lidmaatschap van de NSB. 26 e.
Reacties op het antisemitisme in Duitsland 29
2. HET BEGIN a. De situatie (mei - oktober 1940) 34 b. Het Convent
van Kerken 35 c. De Lunterse Ring 38 d. Tweemaal concentratiekamp
Buchenwald 40 e. Het eerste protest 43
3. VERSCHERPING a. De situatie (november 1940 - maart 1941) 50 b.
Bijna te laat 51 c, Een brief en twee arrestaties: 54 d. Een synode in
vergadering bijeen 57 e. Afkondiging in een kerkdienst 60
4. MATHEID a. De situatie (30 maart tot einddecember 1941) 63 b.
Hervormde stemmen 65 c. Hervormd herderlijk schrijven 67 d. De
Gereformeerde synode 68 e. Weinig activiteit 71

5. DE KATHOLIEKE KERK GAAT MEEDOEN - AUDIENTIE BIJ
SEYSS-INQUART a. De situatie (eerste helft 1942) 73 b. De houding
van de Katholieke Kerk 74 c. De RK in het Interkerkelijk Overleg
(I.K.O.) 76 d. De audiëntie 78 e. De gevolgen 82 f. De bordjes
"verboden voor Joden" 84
6. MASSA-DEPORTATIES; HET TELEGRAM a. De situatie (tweede
halfjaar 1942) 88 b. Nog een synode-vergadering 89 c. Het telegram 90
d. Duitse reactie 91 e. Gebed, afkondiging van het protest 93 f. De
kosten 96 g. Vergeefse pogingen 97
7. DE SCHERPSTE OPROEP, OOIT GEDAAN a. De situatie (januari
tot begin mei 1943) 101 b. "Wie meewerkt is medeschuldig" 103 c.
Niet in de Gereformeerde Kerken afgelezen 105 d. Nog een schep er
bovenop 107 e. Resultaat? 109
8. STERILISATIE; DE, "Joden-GOD"; DE "GEMENGD
GEHUWDEN" a. De situatie (begin mei - november 1943) 112 b.
Mooi Nederlands, geschreven in het Duits 113 c. De Joden-God" en de
"Joden-bijbel" 116 d. "Gemengd-gehuwde"Joden 118
9. DE Joden-CHRISTENEN a. Duitse beloften 121 b. Geen
Gereformeerde "haastdoop" 122 c. Andere opvattingen 125 d. Schmidt
en Rauter 128 e. Westerbork en daarna 130 f. Bep Blok 132
10. EEN VERBLUFFENDE CONCLUSIE 136
DEEL II: HULP AAN JOODSE ONDERDUIKERS
11. DE LO (LANDELIJKE ORGANISATIE VOOR HULP AAN
ONDERDUIKERS) 143
12. DE NV EN HAAR KINDEREN 149
13. DRIE ERVARINGEN a. Ader 156 b. Dobschiner 157 c. Houwaart
159
14 WAAROM HIELP MEN Joden? a. Dominee, boer, dominee 161 b.

Angst 166 c. Om zielen te redden? 167
DEEL III: NA DE OORLOG
15. VOETANGELS EN KLEMMEN 177
16. DE BEVRIJDING; EEN ENQUETE 182
17. GESCHIEDSCHRIJVERS ONDER VUUR 185
18. BEOORDELINGEN a. Over het redden van de Joden-christenen
193 b. Commentaar op de houding van de kerken in het algemeen 196
19. EEN KLEINE KAARS 200
INLEIDING
Dit boek heeft een voorgeschiedenis. Indertijd was ik (van 1958-1969)
predikant van de Schotse kerk te Tiberias, Israël. Met inspanning had ik
me de taal van het land, modern Hebreeuws (ook wel Ivriet genoemd),
eigen gemaakt. Vaak werd ik door een kiboets uitgenodigd om op
vrijdagavond (het begin van de sabbat) een lezing te houden. Op mijn
inleiding placht er immer een levendige discussie te komen. In die tijd
trok het toneelstuk van Rolf Hochhuth, der Stellvertreter ("de
plaatsbekleder") sterk de aandacht: het stelde de houding van paus Pius
XII ten opzichte van de Jodenvervolgingen tijdens de tweede
wereldoorlog aan de orde. Hochhuth maakte de tongen los. Een
Zwitserse predikant die toen in Israël woonde schreef: "Er was (ten
tijde van de tweede wereldoorlog) een volledige en vreselijke stilte van
de kant van de Kerk" (Jerusalem Post, 17 sept. 1963). Ook de
toenmalige voorzitter van het Israëlische parlement, Kadish Luz, deed
een soortgelijke