De Nederlandsche Nationale Kleederdrachten | Page 5

boeren-muts gedragen,
met banden onder de kin vastgeknoopt, en is een toonbeeld van
verregaande onredelijkheid en smakeloosheid. Zoo'n toevoegsel maakt
het geheele costume en de draagster zelf werkelijk belachelijk.
Dergelijke veranderingen maakten het nationale costume bespottelijk.
Maar andere wijzigingen kwamen de moderne smaak meer in het
gevlei, ofschoon ze evenzeer tegen het wezen van de nationale dracht
streden.
Zoo dragen de Zeeuwsche vrouwen op Walcheren sinds eenige jaren
een corset, en maken zij hun vele rokken niet meer van zoo dikke
wollen stoffen. Het gevolg is dat er veel meer teekening in hun figuur
kwam, en bijna eenzelfde lijn als de moderne dames-costumes werd
verkregen. Voeg daarbij dat de van nature zoo wel gebouwde
Walcherensche vrouwen al reeds uit zichzelf een meer "moderne"
verschijning hebben dan bijvoorbeeld de Marker vrouwen, dan begrijpt
men hoe op Walcheren de nationale dracht voor de vrouwen zoolang en
zoo algemeen "mode" kon blijven. Ze flatteerde in hooge mate, ze
kwam de lijn van het moderne vrouwen-costume nabij, en ze bleef toch
schijnbaar nationaal zonder dit echter in werkelijkheid geheel te zijn.

Ziedaar een voorbeeld van verandering, die althans niet aesthetisch
storend werkt en daarom het uiterlijk van het nationaal costume als
zoodanig niet geheel ten nadeele komt.

Maar behalve de veranderingen die iedere draagster, naar eigen smaak,
aan haar eigen dracht aanbrengt, zijn er andere factoren die op het
verdwijnen van de nationale costumes van grooten invloed zijn.
Want .... ze verdwijnen langzaam maar zeker--al die bonte, typische,
nationale Nederlandsche-volks-eigen drachten, met zoo eigen
schoonheid en charme. De groote en uitgebreide correspondentie, die ik
sinds 1912 met belangstellenden over dit onderwerp voer, bewijst dit.
Gemeentelijke autoriteiten zoowel als privé-personen, uit alle deelen
van ons land, zij allen zijn het er over eens dat die drachten
zienderoogen verminderen. En--komt men ter plaatse zelf--dan zullen
het u alle oude vrouwtjes verhalen hoe in hun jeugd allen minstens nog
mutsen droegen, terwijl thans (1916) de jeugd, in diezelfde streken,
geen enkel spoor van nationale dracht meer in haar kleeding toont.
De ouderen herinneren zich, dat in hun jeugd bijna allen in nationale
kleedij gingen, althans met de muts en de rest van de kleeding was dan
althans van ouderwetsche stof, snit en kleur.
De menschen van middelbaren leeftijd van thans (1916) tooien zich nu
en dan nog met de muts en het oorijzer of de gouden sieraden, die van
de ouders zijn geërfd, en dan nog alléén uit piëteit voor hun voorzaten.
Maar de jeugd van dezen tijd (1916) is volkomen "modern."
Dit geldt voor het allergrootste deel van Nederland, en in de allereerste
plaats de groote steden en hun omgeving, zelfs in streken als Zeeland,
op Marken, Urk en in andere plaatsen, waar de dracht nog vrij
algemeen is, vindt men al huisgezinnen, waar slechts een deel van de
kinderen in nationaal costuum gaan, de anderen "bekeerd" zijn, zooals
ik eens een jong meisje van 13 jaar, (in Huizen) die "modern" droeg,
hoorde zeggen.

De moderne jeugd is zoogenaamd "te verstandig", en na dit geslacht zal
in het volgende wellicht alle herinnering aan de nationale kleedij in
Nederland verloren zijn, met uitzondering van een paar streken, waar
thans nog de oude dracht algemeen en in zijn geheel gedragen wordt.
Maar die streken worden hoe langer hoe kleiner. Want een andere
oorzaak van het veranderen, en daardoor verdwijnen van de nationale
kleedij, is de kostbaarheid van die dracht. En ook vereischen de meeste
van die costumes zeer veel kennis om ze te vervaardigen, ze zijn lastig
in het dragen, en kostbaar in onderhoud, vooral de kanten mutsen en
kappen, die meestal door speciale strijksters moeten behandeld worden.
Ook dit zijn ongemakken, die de moderne jeugd gaarne ontgaan wil,
vooral omdat de nieuwerwetsche kleeding zooveel eenvoudiger en
losser in het dragen is en geheel gereed in winkels kan worden gekocht.
Maar daar staat tegenover, dat vele van die oude drachten zoozeer
flatteeren. En .... welke vrouw zou dat niet zien .... en waardeeren, en
haar veel moeiten doen vergeten. Zoo die ijdelheid dan--voor zoover de
vrouwencostumes betreft--voor een deel oorzaak zou kunnen zijn, dat
enkele van die oude drachten langer zouden kunnen blijven
voortbestaan, niet aldus met de mannendracht. Daar geeft het practische
den doorslag, ofschoon hier en daar nog een klein gevoel voor de
geboorteplaats en een koppig vasthouden aan oude gebruiken tot de
instandhouding van de plaatselijke dracht zal blijven medewerken.
Over het algemeen moet echter vastgesteld worden, dat de nationale
Nederlandsche kleedij langzaam maar zeker verdwijnt, en dat vooral dit
nu levende geslacht (1870-1920), de grootste veranderingen op dit
gebied mee maakt.

B. WAAR WORDEN DE NEDERLANDSCHE NATIONALE
KLEEDERDRACHTEN GEDRAGEN?
In ieder van de elf Nederlandsche provinciën wordt de nationale dracht
op zeer verschillende wijze in stand gehouden.
In enkele streken komt ze thans (1916) nog veelvuldig voor en wordt ze

in haar geheel, in onder-