Gloriant

뫢A free download from www.dertz.in ----dertz ebooks publisher !----
The Project Gutenberg EBook of Gloriant, by R. J. Spitz
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.net
Title: Gloriant
Author: R. J. Spitz
Release Date: November 24, 2004 [EBook #14143]
Language: Dutch (Nederlands)
Character set encoding: ISO-8859-1
? START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK GLORIANT ***
Produced by Miranda van de Heijning and the Online Distributed Proofreading Team.
EEN ABEL SPEL ENDE EEN EDEL DINC VAN DEN HERTOGHE VAN BRUYSWIJC, HOE HI WERT MINNENDE DES ROEDELIOENS DOCHTER VAN ABELANT
(GLORIANT)
MET INLEIDING EN AANTEEKENINGEN
VAN R.J. SPITZ
LEERAAR H.B.S. TE APELDOORN
GEDRUKT TER DRUKKERIJ VAN DE FIRMA?F.E. MACDONALD TE NIJMEGEN
ZONNEBLOEM-BOEKJES N°. 23
N.V. UITGEVERSMAATSCHAPPIJ?"DE ZONNEBLOEM" APELDOORN
TER INLEIDING.
Het "Abel spel ende een edel dinc van den hertoghe van Bruyswyc, hoe hi wert minnende des Roedelioens dochter van Abelant", in de wandeling naar den hoofdpersoon "Gloriant" geheeten, moet gerekend worden tot de serie van voortbrengselen van onze Middeleeuwsche dramatische letterkunde, waartoe ook de in deze reeks uitgegeven "Esmoreit" en "Lanseloet van Denemerken" behooren. Voor litterair-historische bijzonderheden omtrent deze serie Middeleeuwsche drama's, voor zoover ze in een weder niet-wetenschappelijk bedoelde uitgave op hun plaats zijn, moge verwezen worden naar de inleidingen van genoemde stukken, mede van de hand van den schrijver dezer regelen.
Hier zij nog slechts opgemerkt dat de in deze dingen ook slechts een weinig geori?nteerde lezer weder aanstonds merken zal, hoe dicht de avonturenvolle stof van zulk een abel spel zich aansluit bij die der ridderromans.
Wie van den oorsprong van het gegeven van ons drama meer wil weten, verwijs ik naar de inleiding van: Mr. H.E. Moltzer, De?Middelnederlandsche Dramatische Po?zie,[1] naar welke uitgave de hiervolgende text is afgedrukt.
Verdient ons stuk door een nieuwe uitgave uit de vergetelheid en onbekendheid, waarin het zich op dit oogenblik bij het grootere publiek bevindt, te worden te voorschijn gehaald? Het antwoord mag bevestigend luiden, al was het alleen maar om het feit dat het Haagsche tooneelgezelschap dat zich met den oud-vaderlandschen naam van "Ghesellen van den Spele" getooid heeft,[2] het in het komende tooneelseizoen voor het voetlicht zal brengen. Maar ook overigens, het lijkt mij onbegrijpelijk dat, terwijl Esmoreit en Lanseloet van Denemerken zich reeds weder verscheidene jaren in een belangstellend toeschouwend en lezend publiek verheugen, de Gloriant betrekkelijk onbekend en in nieuwer tijden, voor zoover ik weet, onopgevoerd en in populaire editie onuitgegeven is gebleven. Litterair lijkt het stuk mij verre de meerdere van de Esmoreit, zéker wat karakter-teekening en dramatischen opbouw, maar ook wat de dialoog aangaat. Al is deze laatste in de Esmoreit zonder twijfel vlot en pittig, de dialoog in òns stuk komt mij voor--en ik hoop dat hieronder met enkele voorbeelden aan te toonen--sterker_, ik zou bijna zeggen _moderner, want?langs-den-neus-weg-geestiger te zijn. En de dramatische opbouw: heel de opzet is in Gloriant voor een modern mensch veel aannemelijker; wat is gansch die geschiedenis van dien trotschen man en die trotsche vrouw die zich allebei te goed vinden voor het huwelijk en die dus met fatale zekerheid bestemd zijn om in elkaars handen te vallen, niet een prachtige "trouvaille", de kunst van een geestig en?psychologisch-analyseerend modern auteur waardig. Denk eens aan Shaw met zijn "macht van de levenskracht"!
Neen, ik persoonlijk vind, dat Esmoreit, ondanks zijn misschien diepere moreele strekking en opzet, het als waarlijk tè-na?ef bij Gloriant min of meer aflegt, hoezeer ik het eerste stuk ook apprecieer als een waardevol overblijfsel van middeleeuwsche volkskunst. En al geef ik oogenblikkelijk toe dat de fijne, diep-menschelijke "Lanseloet" zeer veel zielvoller is dan Gloriant, minder onderhoudend is dit laatste stuk zeker niet! Ik begrijp dan ook in geenen deele hoe Prof. Dr. J. te Winkel in zijn "Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde" I[3] tot zijn blijkbaar niet zeer gunstig oordeel over het stuk gekomen is; Prof. te Winkel, die anders het sappige van onze oud-nederlandsche kunst zoo wèl weet te apprecieeren!
Op het verbazend-aardige gegeven van het stuk wees ik boven al met een enkel woord en ik zal er geen verdere beschouwingen aan wijden, wijl ik bij ondervinding meen te weten dat een uitgelegde mop geen mop meer is en ik het er bovendien voor houd dat "inleiders" van litteratuur-werken die zoovéél meenen te moeten uitleggen een weinig-hoogen dunk van de intelligentie van hun publiek aan den dag leggen. Het is heusch geen heksentoer om het verloop van dit tooneelwerkje te volgen en wie het zintuig voor de fijne humor ervan mist--ik beklaag hem--doch kan het hem met geen redenatie van twintig vel druks bijbrengen!
Van de pittigheid van de dialoog een enkel voorbeeld. (Ook die zij overigens den lezer te "savoureeren" overgelaten!) Lees eens hoe aardig en raak Gloriant in Tooneel I van het derde bedrijf, als hij het ten gevolge