De Gouden Vaas

Gouden Vaas, by Ernst Theodor
Amadeus Hoffmann

Project Gutenberg's De Gouden Vaas, by Ernst Theodor Amadeus
Hoffmann This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and
with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away
or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
Title: De Gouden Vaas
Author: Ernst Theodor Amadeus Hoffmann
Translator: Karel Wasch
Release Date: December 8, 2006 [EBook #20056]
Language: Dutch
Character set encoding: ISO-8859-1
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DE
GOUDEN VAAS ***

Produced by Louise Hope, Frank van Drogen, Miranda van de Heijning
and the Online Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net

E. T. A. HOFFMANN

DE GOUDEN VAAS
EEN SPROOKJE UIT DEN NIEUWEN TIJD
Vertaling Karel Wasch

WB Wereldbibliotheek
* * * * *
DE GOUDEN VAAS
* * * * *
WERELD · BIBLIOTHEEK Onder leiding van L. Simons
[Illustratie: BOEKEN ZIJN DE UNIVERSITEIT ONZER DAGEN.]
Uitgegeven Door: De Maatschappij Voor Goede En Goedkoope
Lectuur · Amsterdam

E. T. A. Hoffmann DE GOUDEN VAAS
Een Sprookje Uit Den Nieuwen Tijd
Vertaling Karel Wasch

INHOUD Bldz.
Inleiding V Eerste Nachtwaak 1 Tweede " 8 Derde " 17 Vierde " 24
Vijfde " 32 Zesde " 42 Zevende " 51 Achtste " 58 Negende " 68 Tiende
" 77 Elfde " 84 Twaalfde " 90

INLEIDING
Hoe weinig kent men ten onzent de fantastische en geestige geschriften
van Ernst Theodor Amadeus Hoffmann, rechter, kapelmeester,
componist, teekenaar, puntdichter, maar toch vooral verteller! Verteller
uit den tijd der romantiek -- een neo-romantiker noemde Goethe hem
met eenige schamperheid -- maar ten onrechte veel minder genoemd, in
deze dagen, nu de belangstelling voor dit tijdvak ook hier herleeft, dan
anderen.
Ten onrechte, in zeker opzicht althans. Want het is waar dat zijn
omvangrijke werk (omvangrijk alleen al, waar men slechts aan het
zuiver literaire denkt, en de beschouwingen over muziek enz. ter zijde
laat) vele fouten aankleven. Zijn fantasie vervalt dikwijls in een met
den besten wil niet anders dan kinderachtig te noemen belangstelling in
vulgair bijgeloof. Hij tracht ons, met een welsprekendheid een betere
zaak waardig, bang te maken voor de banaalste bakersprookjes.
Hekserij, griezeligheid van de grofste soort, ziekelijke, smakelooze
detailbeschrijving van perverse neigingen en perverse daden, een
weerzinwekkende en in den grond onartistieke voorkeur voor
onopgeloste problemen van spokerij en somnambule-toeren bederft
sommige van de fijnst gecomponeerde, geestigst geschreven verhalen.
De zelfcritiek was levendig genoeg in hem, om hem meermalen in staat
te stellen tot een allervermakelijkst den spot drijven met die eigen
neiging, zijn zelfbeheersching was niet groot genoeg om hem te
bewegen zulke perioden ganschelijk weg te laten of te schrappen. Hij
kon zichzelf kastijden, zichzelf bespotten; zichzelf verbeteren kon hij
niet. Hij is dikwijls bij zijn vertellingen vol fijne stemming en fijnen
humor zoozeer om een intrige verlegen, dat hij die halen moet uit de
meest verwarde, meest onzinnige gegevens van het platte bijgeloof.
Of, als hij het niet in het griezelige zoekt, kan hij somtijds ook op een
ander terrein droevig dwalen. Zoo mooi en lief als sommige van zijn
sprookjes zijn, zoo mislukt zijn andere in hun omslachtigheid,
eindeloosheid en verwarring. Alsof hij er telkens een stukje bij
geschreven had zonder het voorgaande over te lezen, zich hopeloos
verwikkelend in een warnet van zijn eigen allegorie, zich

ternauwernood reddende door zijn nooit falende geestigheid, zich als
Münchhausen, met een tour-de-force, meer vernuftig dan overtuigend,
aan de haren optrekkend uit het moeras.
Dit laatste gebrek is eigen ook aan zijn beste vertellingen. Hoe
eindeloos zijn de verwikkelingen, hoe verbijsterend is de voortdurend
een ander karakter aannemende allegorie in Meister Floh, in Princessin
Brambilla, de door Baudelaire terecht zoo geprezen verhalen.
Weinig in Baudelaire's mooien bundel "Curiosités esthétiques"
besproken kunst voldoet intusschen zoozeer aan de verwachtingen,
door dezen titel opgewekt, weinig kunst, beeldende of woordkunst is
zóó esthetisch en tevens zóó curieus.
Welk een beeldenrijkdom, welk een beschrijvingskunst, welk een
schoone fantasie ook, die de minder schoone verdringt, welk een
gemoedelijke fijne, somtijds werkelijk edele humor in deze bizarre
vertellingen! Hoe groot is de levenswijsheid, daarin op de meest
onverwachte wijze, in den meest oorspronkelijken vorm getoond!
Hoezeer is hier zelfs het eeuwig raisonneeren en voor en tegen pleiten,
en hoezeer zijn de uitwijdingen en de terzijdetjes tot den lezer en de
geheimpjes met den lezer, amusant en genoegelijk! En die beschrijving
van zulke in anderen vorm nauwelijks meer te genieten bedenksels als
feeëngewaden, kobold-koning-stoeten, toovenaarspaleizen! In zijn
boeken leeren wij opnieuw belangstellen in den eeuwigen, dweependen
Duitschen student met de blauwe oogen, de blonde lokken en de
melankolieke verliefdheid. Met goelijken humor weet hij zijn
bewondering te doen aanvaarden zelfs voor het traditioneele Duitsche
meisje met de gele vlechten, de vergevorderde kookkunst en de dikke
moeder. Zelfs de onmisbare,